اعتیاد به اینترنت | اعتیاد به اینترنت و راه کار رهایی از آن | خانواده و فضای مجازی

اعتیاد به اینترنت و راه کار رهایی از آن

اعتیاد به اینترنت و راه کار رهایی از آن

نویسنده: علی محمد رجبی

تعریف اعتیاد

بنا به تعریفی که انجمن آمریکایی درمان اعتیاد از واژه اعتیاد ارائه داده است: “اعتیاد یک بیماری اصلی و مزمن می باشد که در مدارهای پاداش، انگیزه و حافظه و دیگر اجزاء مربوطۀ مغز اختلال ایجاد می نماید. این اختلال ها به ایجاد ویژگی های جسمی، روانی، اجتماعی و روحی در انسان منجر می شود.”

بروز چنین حالت هائی در انسان سبب می شود که وی برای دستیابی به پاداش (لذت) یا تسکین به مصرف یک مادۀ مخدر یا انجام رفتاری مخرب و ویرانگر روی آورد. علائم بارز اعتیاد، مختل شدن کنترل رفتار، میل شدید به مصرف و ناتوانی در پاک ماندن مداوم و کاهش قدرت شناخت مشکلات جدی رفتاری و مناسبات و ارتباط بادیگران است. اعتیاد نیز همانند دیگر بیماری های مزمن ممکن است چرخه های لغزش و قطع مصرف را شامل شود. اگر اعتیاد درمان یا با فعالیت های بهبودی همراه نشود حالت پیش روندۀ آن ممکن است باعث معلولیت مغزی و یا حتی مرگ شود.

با آنکه از واژه “اعتیاد” اغلب در اشاره به وابستگی به مواد مخدر یا مشروبات الکلی استفاده شده و تحت عنوان اعتیاد به مواد نیز از آن یاد می شود ، این احتمال نیز وجود دارد که انسان به فعالیت های دیگری چون قمار، پرخوری، روابط جنسی، تماشای تصاویر مستهجن، استفاده از اینترنت و یا حتی خریدهای بی مورد و بیش از اندازه معتادشود.

انواع اعتیاد

اعتیاد را می توان به دو نوع کلی تقسیم کرد، اعتیاد به مواد مخدر و اعتیاد رفتار :

اعتیاد به مواد

مانند اعتیاد به تریاک، اعتیاد به شیشه، اعتیاد به هروئین، اعتیاد به الکل اعتیاد به مواد مخدر اغلب با عوارض و نشانه های خماری، در مواقعی که مصرف مواد به طور ناگهانی و یکباره قطع می شود همراه است. اعتیاد جسمی در عین حال باسازگار شدن بدن انسان با مواد مخدر یا همان تولرانس همراه است و همین امر سبب می شود که ما برای دستیابی به نشئگی قبلی میزان مصرف خود را دائمأ افزایش دهیم. علائم رایج و متداول خماری عبارتند از لرزش، اسهال و تهوع یا دل پیچه. سرعت وابسته شدن به انواع مواد به نوع مادۀ مصرفی، دفعات و فواصل مصرف، شیوه های مصرف و ویژگی های ژنتیکی و روانی افراد بستگی دارد.

 اعتیاد های رفتار

مانند اعتیاد به غذا، اعتیاد به تصاویر مستهجن اعتیاد به کار، اعتیاد به قمار ، اعتیاد به اینترنت، هم وابستگی و خود آزاری ( قطع عضو). اعتیادهای رفتاری یا فرایندی الگوهای رفتاری هستند که چرخه ای مشابه اعتیاد به مواد دارند. نخست اینکه ما از انجام یک رفتار احساس لذت می کنیم و سپس آن رفتاررا به عنوان روشی برای بهتر نمودن تجارب زندگی خود انتخاب می کنیم و سرانجام از همان رفتار به عنوان ابزاری برای تحمل اضطراب و استرس ادامه می دهیم.

فرایند تلاش برای لذت بردن از آن رفتار همواره شتاب بیشتری پیدا می کند و دفعات پرداختن به رفتار مورد نظر، بیشتر و بیشتر شده و این حالت آئین و مراسمی خاص به خود می گیرد تا اینکه سرانجام به بخش عمده ای از زندگی روزمرۀ ما تبدیل می شود. پس از معتاد شدن به آن رفتار همواره وسوسه پیدا می کنیم تا آن رفتار رابا وجود پی آمدهای زیانبارش تکرار کنیم. این گونه اعتیادها جنبه واقعی دارند و در بسیاری از بخش های زندگی ما مشکلاتی به بار می آورند.

چنین اعتیادهائی همانند اعتیاد به مواد به به روابط ما با دیگران آسیب می رسانند و فردی که رفتار معتاد گونه دارد روابط خود با دیگران را قربانی رفتار اعتیاد آور خود نموده و سبب می شود تا اعتماد اعضای خانواده اش از وی سلب شود. ایشان همچنین در زندگی اعضای خانواده، بستگان و دوستانش مشکلات جدی ایجاد می نماید.

اعتیاد مجازی

اعتیاد به اینترنت و یا در معنی وسیع‌تر استفاده‌ی بیش از اندازه از رایانه و ابزار تکنولوژی در زندگی و وابستگی به آنها به طوری که باعث ایجاد خلال یا مشکلی در رسیدگی به کارهای روزانه و در نهایت بروز مشکلات روانی در افراد شود را اعتیاد مجازی گویند.

به جرات می‌توان گفت این مشکل بسیار فراگیر است و تقریبا تمام افراد فعال در دنیای وب بیشتر ساعات شبانه روزی خود را با تماشا کردن نمایشگرهای رایانه ها و تلفن های همراه هوشمند سپری می کنند. بعضی مشغول بازی های رایانه ای و تعدادی دیگر از یک صفحه مجازی به صفحه مجازی دیگری کوچ می‌کنند.

ممکن است در روزهای اولیه‌ی استفاده از این ابزار هوشمند کمی لبخند زده و احساس خوشحالی داشته باشیم و خود را جز افراد معتاد به این تکنولوژی ندانیم؛ اما با گذشت زمان کوتاهی متوجه خواهیم شد که ارتباطمان با افراد خانواده بسیار کمتر از گذسته شده است و تا جایی پیش می رویم که شاید می‌توان گفت آنها را فراموش کرده‌ایم.

انواع اعتیاد مجازی

پژوهش های انجام گرفته در مراکز روانشناسی و مراکز ترک اعتیاد اینترنتی و فناوری، اعتیاد اینترنتی را در ۵ دسته تقسیم کرده است:

• اعتیاد به مسائل جنسی (Cybersex Addiction):

به هر موضوعی که حول محور مسائل جنسی در فضای مجازی باشد، اطلاق می‌شود. بنابر اطلاعات آماری، با توجه به خصوصیات فضای مجازی (سرعت دسترسی بالا به دیتا و کم هزینه بودن استفاده از فضای مجازی)، صنعت پورنوگرافی در ردیف اول پرطرفدارترین موضوعات در فضای مجازی است.

• اعتیاد به ارتباطات عاطفی و دوستانه (Cyber-Relationship Addiction):

اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی، چت روم‌ها، مسنجرها و هر ابزاری که منجر به رابطه عاطفی و دوستی میان کاربران اینترنتی می‌شود، اعتیاد به ارتباطات عاطفی و دوستانه گفته می شود.

• وسواس به اینترنت (Net Compulsions):

این اعتیاد شامل استفاده بیش از حد و وسواس گونه از اینترنت جهت تجارت‌های آنلاین، بازی‌ها و حراجی‌های آنلاین و قماربازی است. بنابر نظر کارشناسان، این پدیده باتوجه به فضای تحریک کننده و جذاب اینترنت در حال گسترش است و مشکلات اجتماعی بسیاری را برای جوامع مدرن و غیر مدرن ایجاد کرده است.

از سوی دیگر مراکز روانشناسی و سایبرولوژی غرب، وسواس و استفاده عقده وار از اینترنت را سبب دور شدن توده مردم از فضای اجتماعی و عمومی جامعه  دانسته و نسبت به تأثیرات مخرب آن در دراز مدت روی جسم و روان مردم اجتماع بشری، هشدار داده اند.

• خبر زدگی و اعتیاد به اطلاعات (Information Overload):

این قسم از اعتیاد نیز به علت خبر زدگی بسیار، سبب دور شدن از خانواده و محیط اجتماعی و تحت تأثیر قرار گرفتن فرد توسط رسانه‌ها و اخبارهای منتشر شده در فضای سایبر می‌شود. آیا مفهومی به نام “اینترنت آزاد” در حال حاضر معنایی دارد؟

• اعتیاد به رایانه (Computer Addiction):

این قسم از اعتیاد نیز بر اساس تعریف روانشناسان به استفاده مداوم از رایانه و بازی‌ها و برنامه‌های آفلاین یارانه اطلاق می‌شود.

نشانه های اعتیاد به فضای مجازی:

اگر می خواهید بدانید که آیا شما هم دچار اعتیاد به دنیای وسوسه انگیز مجازی شده اید یا نه، به پرسشهای زیر صادقانه پاسخ دهید:

• زمان زیادی را در پشت یارانه و یا گوشی همراه خود صرف می‌کنید تا جایی که متوجه نمی‌شوید که ساعت‌ها چگونه سپری می‌شوند؟
• ساعاتی که از ابزار تکنولوژی استفاده نمی‌کنید مدام به فکر آن هستید و به دنبال فرصتی می‌گردید که مجددا سراغ آن رفته و کمی لذت ببرید؟
• از رایانه برای فرار از احساسات منفی و افسردگی که در وجودتان هست استفاده می‌کنید؟
• مناسبت‌های مهم و مهمانی‌ها را فراموش می‌کنید و خانواده‌تان را تا جایی که می‌توانید نادیده می‌گیرید؟
• به خاطر استفاده بی‌رویه تمرکز خود را از دست داده‌اید و حتی سرکار هم نمی‌توانید به درستی کار کنید و دچار پرش افکار شده اید؟
• آیا با دیدن لایک دیگران به عکس یا مطلب تان خوشحال می شوید ؟
• آیا به دیدن و خواندن همه اخبارها احساس نیاز می کنید ؟
• آیا لازم است همه آن چیزهایی که شما را  ناراحت می کند را به اشتراک بگذارید ؟

پاسخ های شما نشان میدهد که تا چه میزان شما به فضای مجازی اعتیاد پیدا کرده اید.

راهکارهای رها شدن از اعتیاد به دنیای مجازی:

• با خانواده و دوستان خود برای کم کردن زمان هایی که بیهوده صررف استفاده از این تکنولوژی ها می شود تلاش کنید و در این زمینه رقابتی ایجاد کنید.
• با گذر زمان و به مرور از میزان ساعاتی را که در اینترنت سپری می کنید را کم کنید تا به نتیجه ی دلخواه برسید.
• از تفریحات خود استفاده از تلفن همراه و تبلت را حذف کنید و برای آنها ساعاتی را تعیین کنید و الویت ساعات تفریح و استراحت خود را فکر کردن به مسایل آزاد اختصاص دهید.
• تا آخر شب پای لپ تاپ و گوشی ننشینید ، وقتی قبل از رفتن به رختخواب با لپ تاپ یا گوشی کار می کنید و یا تلویزیون تماشا میکنید ، در کار ملاتونین اختلال ایجاد می شود ، ملاتونین هورمون خواب است ،و این خوابیدن را سخت می کند و خواب شب را آشفته می کند.
• گوشیتان را تنها در زمان های خاص و به مدت کوتاهی چک کنید . و حواستان باشد وقتی در حال صحبت با دیگران هستید این کار را نکنید ، مردم این کار را دوست ندارند چون این کار به معنی اینست که حواستان جای دیگریست .
• وقتی آنلاین هستید هدفمند باشید ،و تنها وبسایت ها و اپ ها و شبکه های اجتماعی را با این هدف مرور کنید و اگر می خواهید خرید اینترنتی کنید بدانید که چه می خواهید ، قبل از اینکه تعداد زیادی خرید بیهوده کرده باشید .
• هشداری برای یادآوری زمان مورد نظر ماندن در اینترنت داشته باشید چرا که به راحتی ممکن است زمان را از یاد ببرید
• گوشی هوشمندتان را در خانه بگذارید وقتی میخواهید با دوستان و خانواده وقت بگذرانید .وقتی گوشی همراهتان نباشد وسوسه چک کردن گوشی در هر ۵ دقیقه نیز ا ز بین می رود

• برنامه های مربوط به شبکه های اجتماعی را از گوشیتان پاک کنید . اینطوری از شر یادآوری های مکرر آنها برای لایک کردن خلاص می شوید

• اعلان های ( Notification ) مربوط به شبکه های اجتماعی را در تلفن همراهتان خاموش کنید، به خصوص اعلان های مربوط به شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها.
• چیزی که بهره وری را بیشتر می کند نوشتن لیستی از کارهایی است که باید انجام دهید و انجام تک تک آنهاست.
• به خودتان یادآوری کنید که ما نیاز دارید تا روی زندگی تان متمرکز شوید و با تمرکز روی چیزهای مهم زندگی تان را بسازید.
• سعی کنید تا هر روز با انجام کارهای جالب مثلا پختن غذاهای خوب و انجام کارهایی که دوست دارید خود را راضی نگه دارید و با انجام کارهایی که قبلا برای آنها اصلا وقت نداشتید .بدون وسواس تکنولوژیکی از زندگی لذت ببرید.
• برای رهایی از وابستگی به دنیای مجازی نیاز به سواد رسانه ای دارد و باید با تولید هر ابزار جدید تکنولوژی علم استفاده از آن را نیز داشته باشیم در غیر این صورت این ابزار به جای پیشرفت و امکانات مثبت خود نتایج مخربی را در پی دارد.

حقیقت اینست که نمی توان به تنهایی جهان را تغییر داد، اما هر کسی می تواند زندگی خود را تغییر دهد و بوسیله آن الهام بخش دیگران برای تغییر باشد

منابع:

• باشگاه خبرنگاران
• http://ibanoo.ir
• انجمن خانواده و اینترنت
• http://hamrah.co

اعتیاد به اینترنت ,اعتیاد به اینترنت ,اعتیاد به اینترنت ,اعتیاد به اینترنت ,اعتیاد به اینترنت ,اعتیاد به اینترنت ,اعتیاد به اینترنت

به کانال تلگرامی انجمن خانواده و اینترنت بپیوندید. familyweb@