شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز | خانواده و فضای مجازی
شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز
شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز – کانون خبرنگاران نبأ: پژوهشگر فضای مجازی با اشاره به ضرورت شناسایی و آموزش فرصت‌ها و تهدیدهای فضای مجازی در قالب افزایش سواد رسانه‌ای جامعه، گفت: ما امروز به یک نهضت سواد رسانه‌ای نیاز داریم.
محمد‌صادق افراسیابی، مدرس دانشگاه و پژوهشگر فضای مجازی در گفت‌وگو با کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ در خصوص نبودن مرز بین انواع رسانهها و اینکه باز بودن درهای اطلاعاتی چه منافع و مزایایی دارد، گفت: در حال حاضر در عصری به سر می‌بریم که فضای مجازی به صحرایی بیکران، تبدیل شده است و ما نیازمند فضای مجازی سالم، مفید و ایمن هستیم. فضای مجازی فرصت‌ها و تهدیدهای خاص خود را دارد. طبیعتا اگر ما فرصت‌های فضای مجازی را به مردم آموزش دهیم این امکان فراهم می‌شود که مردم کشورمان بهتر از فضای مجازی استفاده کنند. علاوه بر این، تهدیدها را باید معرفی کنیم و مهارت‌های مصونیت از تهدیدها را آموزش دهیم تا مردم از فرصت‌ها استفاده کرده و از تهدیدها در امان باشند.
وی با اشاره به ضرورت شناسایی و آموزش فرصت‌ها و تهدیدهای فضای مجازی در قالب افزایش سواد رسانه‌ای جامعه، افزود: برخی وزارتخانه‌ها و نهادهای دولتی و عمومی برای افزایش سواد رسانه‌ای جامعه اقداماتی را انجام داده‌اند؛ به‌عنوان نمونه در حال حاضر کتاب آموزش سواد رسانه‌ای در مقطع دهم متوسطه وجود دارد که مؤثر بوده است؛ همچنین همایش علمی «سواد رسانه‌ای و مسئولیت اجتماعی» توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد و نخبگان علمی در این همایش حضور داشتند و مشخص شد که چه الزاماتی برای افزایش سواد رسانه‌ای جامعه ضرورت دارد. سازمان صدا و سیما هم برنامه‌های متنوعی با موضوع سواد رسانه‌ای و فضای مجازی تولید و پخش کرده است.
تجلیل از قهرمانان سواد رسانه‌ای کشور
عضو هیئت امنای انجمن سواد رسانه‌ای ایران با بیان اینکه لازم است با قدرت بیشتری برای آموزش سواد رسانه‌ای در جامعه اقدام شود، گفت: ما در انجمن سواد رسانه‌ای قصد داریم از قهرمانان سواد رسانه‌ای کشور در یک دهه اخیر تجلیل کنیم، اما بدانیم که واقعا سواد رسانه‌ای به تنهایی نمی‌تواند مشکل کشور را حل کند. ما باید سیاست‌گذاری جامعی در حوزه فضای مجازی داشته باشیم؛ با ایجاد شبکه‌های تخصصی و علمی برای دانش‌آموزان و دانشجویان می‌توان این عرصه را جهت استفاده فعالیت‌های علمی و پژوهشی مهیا کرد.
وی با اشاره به اینکه هنوز یک سیاست‌گذاری جامع و روشن در حوزه فضای مجازی نداریم، بیان کرد: بایستی سیاست‌ها و برنامه‌های جامع فضای مجازی از سوی شورای عالی فضای مجازی کشور و مجلس شورای اسلامی و شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب برسد تا وظایف هر دستگاه در این حوزه مشخص شود؛ مجموعه اقداماتی که در حال حاضر وجود دارد، اقداماتی نیست که به‌صورت هماهنگ و منسجم دنبال شود و البته کارگروه‌هایی در شورای عالی فضای مجازی تشکیل شده است و قصد دارند این انسجام و هماهنگی را دنبال کنند.
این پژوهشگر فضای مجازی ادامه داد: کارهای خوبی در سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مختلف در حال انجام است؛ اما تا زمانی که یک برنامه جامع و واحدی وجود نداشته باشد، این مجموعه اقدامات منجر به هم‌افزایی نمی‌شود و در این صورت ممکن است اثر چشمگیری برای جامعه نداشته باشد.
در حوزه فضای مجازی باید تصویر روشنی از آینده داشته باشیم
افراسیابی با اشاره به اینکه در حوزه فضای مجازی باید تصویر روشنی از آینده داشته باشیم، تصریح کرد: برنامه جامع و هماهنگ، این امکان را فراهم می‌کند تا در مجموعه اقدامات نهادها و سازمان‌ها هم‌افزایی ایجاد شود که این امر موجب خواهد شد که ما بدانیم بعد از گذشت یک سال در چه نقطهای قرار داریم و در نهایت بعد از گذشت ۱۰ سال در چه نقطهای قرار گرفته‌ایم و بالاخره اینکه به چه چشم‌اندازی در حوزه فضای مجازی رسیده‌ایم.
این پژوهشگر فضای مجازی با اشاره به افزایش سطح سواد رسانه‌ای در برابر پیام‌ها و تأثیر آن بر قدرت تشخیص، گفت: سواد رسانه‌ای چند لایه دارد که سطح اولش تفکر انتقادی است؛ در این سطح باید قدرت تفکر انتقادی و قدرت نه گفتن پیدا کنیم. به‌عنوان مثال در حوزه تبلیغات تجاری و سیاسی در تمام دنیا، معمولا پیام‌هایی توسط رسانهها تولید و عرضه می‌شود که در این تبلیغات با استفاده از تکنیک اقناع، ذهن مخاطب را نشانه می‌گیرند؛ در مقابل این تکنیک‌ها مخاطب باید نگاه نقادانه داشته باشد تا به راحتی ذهن خود را تحت تأثیر هیجانات فریبنده تبلیغاتی قرار ندهد.
تجزیه و تحلیل محتوا و پیام رسانه‌ای
وی ادامه داد: سطح بعدی سواد رسانه‌ای، تجزیه و تحلیل محتوا و پیام رسانه‌ای است؛ به این معنا که ما بتوانیم پیام را تجزیه و تحلیل کنیم و بدانیم که این پیام و محتوای آن از چه عناصری تشکیل شده، منبع آن چیست و اثرگذاری آن روی مخاطب تا چه اندازه است. اگر ما از ترفندهای برنامه‌ها آگاهی داشته باشیم، شیفته آنها نمی‌شویم. در واقع قدرت تجزیه و تحلیل پیام، قدرت باطل السحر است؛ یعنی اینکه با داشتن این قدرت اثر پیام‌های مخرب، باطل می‌شود.
رژیم مصرف رسانه
این مدرس دانشگاه و پژوهشگر فضای مجازی اظهار کرد: حال فرض کنیم قدرت تجزیه و تحلیل و قدرت نقادانه را پیدا کردیم آیا کافی است؟ علمای سواد رسانه‌ای می‌گویند، خیر؛ مقوله دیگری که بسیار مورد توجه بوده عبارت است از رژیم مصرف. همان‌طور که می‌دانیم خوردن غذای خوب مناسب است اما زیاده‌روی در مصرف آن مضر است؛ در استفاده از رسانهها نیز به همین شکل است و باید گفت از پیام‌ها و رسانه‌های خوب استفاده کنیم اما در استفاده از آن باید رژیم مصرف داشته باشیم.
وی با بیان اینکه غرق شدن شبانه‌روزی در شبکه‌های اجتماعی ارتباط فرد را با فضای واقعی قطع می‌کند، اظهار کرد: علاوه بر اینکه صرف وقت زیادی (چه در قالب کار مفید و چه برنامه‌های سرگرمی) در فضای مجازی فرد را از دنیای واقعی دور می‌کند در ساختار بدنی او نیز تأثیرگذار است یعنی هر رسانه‌ای خصوصیاتی دارد که یک سری حواس را تقویت و یک سری حواس را تضعیف می‌کند. بنابراین، باید از هر رسانه‌ای به میزان لازم استفاده کنیم چراکه اگر رژیم مصرف در استفاده از رسانه نداشته باشیم بعد از مدتی تعادل انسانی خود را از دست می‌دهیم.
نیازمند نهضت سواد رسانه‌ای هستیم
افراسیابی عنوان کرد: ما امروز به یک نهضت سواد رسانه‌ای نیاز داریم؛ متأسفانه سواد رسانه‌ای کشور ما نمره قبولی را ندارد و از نمره ۱۰۰، نمره زیر ۴۰ را دارا است. طبیعتا آموزش سواد رسانه‌ای باید در هر سه لایه دنبال شود و این کار باید از سنین پیش‌دبستانی آغاز شود تا زمانی که فرد وارد دانشگاه می‌شود، حتی کارمندان دولت نیز باید آموزش ببیند.
این مدرس دانشگاه در خصوص اینکه نقش سواد رسانه‌ای در بهره‌مندی از رسانه‌های مختلف چیست و اینکه تا چه اندازه برنامه‌های ماهواره‌ای در اختلاف و تنش بین همسران مؤثر است، گفت: طی پژوهش انجام شده از خانم‌های مطلقه، بیشتر از ۷۰ درصد این افراد، برنامه‌های ماهواره‌ای را علت اصلی طلاق خود عنوان کردند.
افراسیابی افزود: در واقع پژوهش‌ها نشان می‌دهد که شبکه‌های ماهواره‌ای در فروپاشی خانواده‌ها در ایران بسیار مؤثر هستند چراکه خیلی از برنامه‌هایی که توسط این شبکه‌ها تولید می‌شود برای افراد خانواده مناسب نیست؛ ما با رعایت رژیم مصرف باید بدانیم که چه برنامهای برای چه کسی مناسب است.
ضرورت رسانه‌شناسی در ایران
وی با اشاره به ضرورت رسانه‌شناسی در ایران، گفت: در رسانه ملی با استفاده از منابع معتبر، برنامه‌های جامعی جهت تأمین نیاز مخاطبان تولید می‌شود پس چه ضرورتی دارد که اخبار و پیام‌ها را از برخی شبکه‌های خارجی دریافت کنیم؟ اگر هم که نیاز به مکمل داشته باشیم الان رسانه‌های اجتماعی بومی، سایت‌ها و خبرگزاری‌های مختلف در کشور حضور دارند و نیاز ما را تأمین خواهند کرد.
افراسیابی با بیان اینکه در صورت استفاده از شبکه‌های ماهواره‌ای باید رژیم مصرف رعایت شود و از سوی خانواده‌ها برنامه‌ریزی درستی جهت کاهش آسیب‌های حاصله از آن صورت گیرد، گفت: خانواده‌ها باید بدانند که هر فیلم یا برنامهای را نمی‌توان همراه با فرزندان مشاهده کرد و این مسئله‌ای است که در تمام دنیا و کشورهای توسعه یافته رعایت می‌شود یعنی هر فیلم یا برنامهای که به بازی‌های رایانه‌ای نیز می‌توان تعمیم داد، مخاطب خاص خود را دارد.
این مدرس دانشگاه اظهار کرد: با توجه به اینکه یک کودک نمی‌تواند فضای مجازی را از واقعیت تشخیص دهد، مشاهده برنامه و فیلمی که برای گروه سنی او مناسب نیست می‌تواند آثار مخربی را برای کودک داشته باشد و این موضوعی است که خانواده‌ها باید به آن بسیار دقت کنند.
وی بیان کرد: بنده به این مسئله معتقدم تا زمانی که می‌توانیم نیازهای رسانه‌ای خود را با شبکه‌های مجازی، رادیویی و تلوزیونی داخل برآورده کنیم پس بهتر است از رسانه‌های داخل استفاده کنیم چراکه استفاده از شبکه‌های ماهواره‌ای نه تنها جامعه را دچار آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی می‌کند بلکه با تبلیغات کالاهای نامرغوب، قاچاق و خارجی که در این شبکه‌ها می‌شود از نظر اقتصادی، سلامت و بهداشت خانواده به علت استاندارد نبودن این کالاها موجب مشکلاتی می‌شود.
الهام مهران‌راد
منبع:ایسنا
به کانال تلگرامی انجمن خانواده و اینترنت بپیوندید. familyweb@
شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز شکل‌گیری نهضت سواد رسانه‌ای نیاز جامعه امروز
