نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران

نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران – چکیده:

در اختیار داشتن رسانه های اجتماعی با قابلیت اعمال حاکمیت ملی بر آنها یکی از الزامات امنیتی، اقتصادی و سیاسی کشور برای امروز و فردای کشور است و اگر نتوانیم در زمان حال بر این چالش غلبه کنیم استقلال و حاکمیت کشور در معرض خطر قرار خواهد گرفت. ولی با وجود تمام تاکیدات رهبر معظم انقلاب و صاحبان خرد و اندیشه در کشور متاسفانه اقدامات انجام شده در دولت ها برای ایجاد رسانه های اجتماعی موفق داخلی به نتیجه نرسیده اند.

هدف این مقاله نقد راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران و شناخت نقاط ضعف این سیاست ها بر اساس مدل های ارزیابی کیفیت نرم افزار و مدل پذیرش فناوری است که به روش کتابخانه ای و با تکیه بر اسناد منتشر شده در وب تدوین شده است.

این بررسی نشان داد اسناد بالادستی کشور برای حمایت از پیام رسان های اجتماعی حداقل در ۵ حوزه کلان فنی، کسب و کاری، فرهنگی، حاکمیتی و سرمایه گذاری نمی توانند زمینه های لازم برای ایجاد پیام رسان های بومی مقبول در بین کاربران ایرانی را فراهم کنند.

کلمات کلیدی: پیام رسان اجتماعی، پیام رسان اجتماعی بومی، راهبردهای ملی، شورای عالی فضای مجازی

دانلود پاورپوینت

۱٫ مقدمه:

مقدمه:

حدود ۶۰ درصد ترافیک خارج شده از کشور ما مربوط به تلگرام است (ای تی من, ۱۳۹۶) ، این یعنی بیش از ۴۰۰ گیگا بایت بر ثانیه (زومیت, ۱۳۹۶) به طور متوسط، بیش از یک میلیارد پیام فقط در کانال ها و ۱ر۲ تریلیارد مشاهده و مطالعه پیام ها (خبرگزاری مهر, ۱۳۹۶) در پیام رسان تلگرام، اگر کمی با شبکه و سرور آشنا باشید با دیدن این اعداد متوجه می شوید نیاز کاربر ایرانی برای امروز چیست تا بماند برای فرداها. این روند تنها مختص به ایران نیست، از سال ۲۰۱۵ تعداد استفاده کنندگان از پیام رسان های موبایلی و OTT[1] از تعداد استفاده کنندگان شبکه های اجتماعی پیشی گرفته است و این یک روند صعودی محسوب می شود. (شکل ۱)

بعد از رواج فیس بوک در ایران در حدود سال ۱۳۸۶ و بعدها وی چت، وایبر و تا امروز که تلگرام کاربران ایرانی را با خود همراه ساخته، بروز چالش های مختلف امنیتی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مرتبط با پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی موجب شده در اختیار داشتن پیام رسان موبایلی و شبکه های اجتماعی بومی و داخلی یکی از آرزوهای کشور در ۱۰ سال اخیر باشد. در این راه تلاش های زیادی صورت گرفته است، راه اندازی فیس نما، کلوب، بیسفون، سلام، قاصدک، فانوس، گفتگو، گپ و سروش نمونه هایی از تلاش های صورت گرفته در این حوزه هستند.

بعد از مسدودسازی تلگرام به خاطر حوادث دی ماه ۱۳۹۶ و روی آوردن کاربران ایرانی به پیام رسان های داخلی وضعیت اسف بار این پیام رسان ها نشان داد که برنامه ریزی ها و اقدامات صورت گرفته در این حوزه به هیچ وجه موثر نبوده اند، چراکه پیام رسان سروش به عنوان قوی ترین پیام رسان داخلی فعلی تنها با افزایش ۳۰۰ هزار کاربر و رسیدن به حدود ۳میلیون مشترک تقریبا از دسترس خارج شد و پیام رسان های ای گپ، گپ و بیسفون هم وضعیت بهتری نداشتند. (باشگاه خبرنگاران, ۱۳۹۶)

شکل ۱ پیام رسان ها نسبت به شبکه های اجتماعی (businessinsider, 2017)

هدف این مقاله شناخت نقاط کلیدی برای موفقیت پیام رسان های اجتماعی و ضعف راهبردها و سیاست های کلان ملی در این حوزه است.

در این مقاله پیام رسان های اجتماعی و تفاوت آنها با سایت های شبکه اجتماعی بیان، شاخص ها و مولفه های کلیدی موفقیت پیام رسان ها بر اساس معیارهای کیفی نرم افزار و مدل پذیرش فناوری شناسایی و سیاست ها و راهبردهای کشور برای توسعه پیام رسان های اجتماعی بومی به خصوص « سند سیاست ها و اقدامات ساماندهی پیام رسان های اجتماعی » مصوب شورای عالی فضای مجازی کشور نقد و نقاط ضعف آن معرفی شده است.

پیام رسان های اجتماعی

رسانه های اجتماعی[۲] استفاده از فناوری های مبتنی بر وب و تلفن همراه است تا ارتباطات را به یک گفتگوی تعاملی تبدیل کنند. از سوی دیگر شبکه های اجتماعی[۳] یک ساختار اجتماعی با افرادی است که با یک منفعت مشترک بهم پیوسته اند.

رسانه های اجتماعی و شبکه های اجتماعی در بسیاری از رویدادهای مهم در سراسر جهان نقش مهمی ایفا کرده اند. منصفانه است که بگوییم شبکه های اجتماعی زیرمجموعه رسانه های اجتماعی هستند. اما بسیاری از مردم به اشتباه فکر می کنند که رسانه های اجتماعی و شبکه های اجتماعی یکسان هستند و بنابراین می توان آنها را به طور متناوب استفاده کرد. (کوهن, ۲۰۱۱)

سایت شبکه اجتماعی: هدف اصلی شبکه های اجتماعی برقراری ارتباط بین افراد است. پایه و اساس شبکه های اجتماعی اساسا سمت انسان است، این انسان ها هستند که پروفایل های خود را در رسانه های اجتماعی پر می کنید و موجب می شوند تا دیگران بر اساس اطلاعات شخصی که در مورد آنها منتشر شده با آنها ارتباط برقرار می کنند.

سایت های شبکه اجتماعی مانند فیس بوک، توئیتر و اینستاگرام، گوگل پلاس، یوتیوب و … بستری برای ایجاد شبکه های اجتماعی مجازی شدند و توانستند کاربران بسیاری را به خود جذب کنند.

رسانه های اجتماعی: رسانه های مرسوم قبل از گسترش اینترنت مانند تلویزیون، روزنامه ها، مجلات و غیره رسانه هایی ایستا و یکطرفه بودند ولی با شکل گیری شبکه جهانی وب رسانه ها از این حالت خارج و قابلیت تعاملی فوق العاده ای برای همه کاربران ایجاد کردند. رسانه های اجتماعی استفاده از فناوری های مبتنی بر وب و تلفن همراه برای تبدیل ارتباطات به یک گفتگوی تعاملی هستند، جایی که شما می توانید اطلاعات را با دیگران به اشتراک بگذارید، و با دیگران ارتباط برقرار نمایید. (کوهن, ۲۰۱۱)

رسانه های اجتماعی به افراد اجازه می دهد که محتوایی را با دیگران به اشتراک بگذارند، با استفاده از آن به تعامل و حتی ارتباط یک به یک بپردازند. رسانه های اجتماعی یک مفهوم بسیار وسیع و شامل چندین نوع مختلف رسانه ای مانند ویدیو ها، وبلاگ ها، پیام رسان ها و غیره است. که می توان با استفاده از آنها به تعامل اجتماعی و تشکیل شبکه های اجتماعی اقدام نمود.

نرم افزار پیام رسان اجتماعی: افزایش دسترسی کاربران به تلفن های همراه هوشمند و اینترنت پهن باند همراه و ویژگی هایی مانند : (عصر ایران, ۱۳۹۵)

• ارسال پیامک، تصویر، صوت، ویدئو، استیکر و .. به دوستان
• امکان احزار هویت بهتر نسبت به سایت های شبکه اجتماعی
• در دسترس بودن بر روی تلفن همراه
• افزایش قدرت کاربر در استفاده از امکانات تلفن همراه در تعامل و ارتباط مانند تبدیل شدن به شهروند خبرنگار
• ایجاد قابلیت تعامل اجتماعی در قالب کانال ها و گروه ها
• ایجاد ارتباط امن و محرمانه
• افزایش امنیت کاربران

موجب شد تا نرم افزارهای پیام رسان با داشتن ویژگی های و امکانات جذاب به سرعت مورد اقبال کاربران قرار بگیرند و بتوانند طیف زیادی از کاربران اینترنت و دارندگان تلفن های همراه هوشمند را به خود جلب کنند. واتس اپ، فیس بوک مسنجر، کیو کیو، وی چت و ..و نمونه ای از پیام رسان های موفق دنیا هستند. (statista, 2017) (شکل ۲)

مولفه های موفقیت پیام رسان های اجتماعی

پیام رسان ها برای موفقیت نیازمندی های متعددی دارند که می توان آنها را در دو گروه اساسی نیازمندی های کیفی نرم افزار و مولفه های مرتبط با  پذیرش تکنولوژی تعریف نمود. حوزه کیفیت نرم افزار بر اساس مولفه مورد قبول مهندسی نرم افزار و بر اساس مدل های رایج و استاندار شده اندازه گیری می شوند و مولفه های مدل پذیرش تکنولوژی که در واقع بر پایه نظریه کنش عقلانی شکل گرفته بر این موضوع تاکید دارد که بر اساس نظریه کنش عقلانی، افراد بقدر کافی منطقی هستند تا نگرش ها و هنجارهای عینی شان بر قصد انجام دادن کارهایشان تاثیر بگذارد و این همبستگی بالایی با رفتار واقعی فرد دارد، هدف این مدل توضیح دلایل پذیرش یک تکنولوژی توسط کاربر است. (حسین کرمانی، یوسف پاکدامن, ۱۳۹۵)

شکل ۲ پیام رسان های برتر دنیا در سال ۲۰۱۷ (statista, 2017)

کیفیت نرم افزار : بر اساس تعریف استاندارد IEEE از کیفیت نرم افزار، کیفیت درجه ای است که نرم افزار ترکیبی از خصوصیات مطلوب را دارا می‌باشد، (IEE 1061, 1998)، استاندارد ایزو ۹۱۲۶ مولفه های کیفیت مورد استفاده یک نرم افزار را چهار مولفه رضایت مندی، ایمنی، اثربخشی و بهره وری می داند (ISO/IEC 9126, 2001) ضمن اینکه مولفه های کیفیت خدمات نیز بر مقبولیت نرم افزار و اقبال کاربران به آن تاثیر دارند (sealights.io, 2015)، در ادامه این مولفه ها و مثال هایی از کارکرد آنها در پیام رسان های اجتماعی بیان شده است:

• کیفیت در استفاده
  • رضایت مندی
    • سرویس های ارزش افزوده
    • کاربرپسندی و سفارشی سازی
    • ویژگی های ظاهری
    • نوع خدمات ارائه شده به کاربر مانند چت، چت تصویری، چت صوتی، مکالمه صوتی، مکالمه تصویری، کانال، گروه، استیکر، ربات و …
    • چند محیطی بودن پیام رسان^[۴]
    • احساس رضایت ناشی از پشتیبانی پیام رسان از نیازمندی های اجتماعی کاربر
    • فراگیر بودن استفاده در بین سایر اعضاء جامعه و شبکه اجتماعی حقیقی و مجازی کاربر
  • ایمنی
    • تنظیمات امنیتی
    • امنیت پیام رسان
  • اثربخشی
  • بهره وری
    • مصرف کم ترافیک داده
  • کیفیت خدمات
    • قابلیت اطمینان
    • کارایی
    • امنیت
    • قابلیت نگهداری
    • سرعت
    • پایداری پیام رسان

مدل پذیرش فناوری : مدل پذیرش فناروی در تحقیقات مختلف بکار رفته است و قدرت تبیین کنندگی خود را نشان داده است. بعنوان مثال، جرج و کومار (۲۰۱۳ ) به مطالعه رضایتمندی مشتریان در استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک با استفاده از این مدل پرداخته اند. همچنین فرانکول و مینیشی-ماجانجا (۲۰۱۱ ) با بهره بردن از این مدل به تحقیق درباره میزان پذیرش و استفاده از سیستم دسترسی آزاد در دانشگاه های عمومی تانزانیا پرداخته اند. مطالعاتی که از این مدل استفاده کرده اند تعداد زیادی دارند، همچنین این مدل در مورد پذیرش تکنولوژیهای رسانه ای هم مورد استفاده قرار گرفته است. کیم (۲۰۱۲ ) به تحقیق درباره شناخت عوامل موثر بر استفاده از نرم افزارهای اجتماعی بر اساس این مدل پرداخته است.

حسین کرمانی و همکاران (۱۳۹۵) در پژوهشی مدل پذیرش فناوری برای پیام رسان ها را با ۴ مولفه سفارشی کردند این مولفه ها عبارتند از :

• لذت مورد انتظار
• تاثیر اجتماعی
• سودمندی مورد انتظار
• سهولت مورد انتظار

ایشان بر اساس این مدل به ارزیابی دلایل مقبولیت پیام رسان تلگرام در بین کاربران ایرانی پرداختند و نشان دادند که هر یک از این متغیرها بالاترین میزان خود را در مورد تلگرام اخذ می کنند (حسین کرمانی، یوسف پاکدامن, ۱۳۹۵). این پژوهش و تجربه استفاده کاربران ایرانی از وی چت، وایبر و تلگرام نشان داد، کاربران ایرانی قبل از توجه به عوامل خدماتی به کیفیت پیام رسان ها توجه دارند، دلیل این امر را شاید بتوان در عدم پایداری شبکه اینترنت همراه در ایران جستجو کرد برای همین کاربر قبل از ویژگی های خدماتی به سرعت، پایداری و امنیت پیام رسان توجه می کند (ای تی رسان, ۱۳۹۴) و بعد از آن سراغ ویژگی های خدماتی می روند. (خبرگزاری فارس, ۱۳۹۴)

سیاست ها و اقدامات ساماندهی پیام رسان های اجتماعی

سند سیاست ها و اقدامات ساماندهی پیام رسان های اجتماعی در خرداد ۹۶ در شورای عالی فضای مجازی کشور در دو ماده و ۱۱ اقدام اساسی به تصویب رسید. هدف این سند، تعیین سیاست ها و اقدامات لازم برای ساماندهی فعالیت پیام رسان های اجتماعی، با هدف فراگیری پیام رسان های اجتماعی داخلی و ساماندهی پیام رسان های اجتماعی خارجی است. (مرکز پژوهش های مجلس, ۱۳۹۵)

منظور این سند از پیام رسان های اجتماعی، سامانه‌های کاربر محور فراهم کننده بستر تعاملات اجتماعی برای برقراری ارتباطات فردی و گروهی از طریق تبادل انواع محتواهای چند رسانه ای است.

از ۱۱ اقدام پیش بینی شده در این سند، تکالیف زیر به صورت کلان برعهده دستگاه ها و سازمان ها گذاشته شده است:

• وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
  • تنظیم مقررات برای فعالیت پیام رسان های داخلی و خارجی
  • ارائه تسهیلات کم بهره
  • ایجاد امکان عرصه خدمات دولت الکترونیک در بستر پیام رسان های داخلی
  • به حداقل رساندن هزینه مصرف پهنای باند
  • کمک به تامین زیرساخت های شبکه ای، ذخیره سازی و امنیتی
• وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
  • تهیه ضوابط و شرایط انتشار محتوا و تبلیغات
  • نظارت بر محتوا و تبلیغات و صیانت داده
  • حمایت از تولید محتوای داخلی
• سازمان صدا و سیما
  • ترویج و آموزش کاربری پیام رسان های داخلی
• قوه قضاییه
  • تدوین آیین نامه حمایت قانونی از پیام رسان ها
  • تدوین آیین نامه حفظ حقوق شهروندی
• بانک مرکزی
  • ایجاد امکان پرداخت برخط در داخل پیام رسان های داخلی
• کلیه نهادها و سازمان ها
  • ممنوعیت کنترل ارتباطات کاربران
  • ممنوعیت تبلیغات خارج از پیام رسان های داخلی
  • ممنوعیت استفاده از پیام رسان های خارجی در امور اداری

نقد سیاست ها و اقدامات ساماندهی پیام رسان های اجتماعی

وضعیت فعلی بعد از گذشت نزدیک به دو سال از تصویب سیاست های دوره گذار (ایرنا, ۱۳۹۵) و حمایت از پیام رسان های اجتماعی بومی و ساماندهی فعالیت پیام رسان های خارجی و شش ماه از تصویب سیاست ها و اقدامات ساماندهی پیام رسان های اجتماعی در شورای عالی فضای مجازی نشان دهنده موثر نبودن اقدامات و راهبردهای پیش بینی شده است.

مقایسه بین رویکرد سیاست های شورای عالی فضای مجازی در خصوص توسعه پیام رسان های داخلی با رویکردهای کیفی لازم برای توسعه پیام رسان ها از بعد  مهندسی نرم افزار و مدل پذیرش فناوری نشان می دهد که این سند کمبودها و تناقضاتی با رویکردهای علمی و توسعه ای در خود دارد. اولین نکته- مغفول در سیاست های شورای عالی فضای مجازی برای توسعه پیام رسان ها عدم طراحی مدل درآمدی مناسب برای سرمایه گذاران است؛ نکته دوم- پیش بینی دقیق و قابل سنجشی در خصوص نوع حمایت های فنی و زیر ساختی از پیام رسان ها در سند وجود ندارد؛ نکته سوم- در سند به اقدامات فرهنگی لازم برای استقبال کاربران ایرانی از پیام رسان های داخلی توجه نشده است، نکته چهارم- مشخص نبودن و غیر قابل نظارت بودن ارائه خدمات عمومی، دولتی و حاکمیتی از طریق پیام رسان های داخلی و نکته پنجم- اینکه موفقیت پیام رسان ها در داخل با منافع شرکت زیرساخت در تضاد است که در سند شورای عالی برای آن هم فکری نشده است.

نکته اول- عدم پیش بینی مدل درآمدی برای پیام رسان ها: اگر ما در ایران بخواهیم پیام رسانی با خصوصیات امروز تلگرام داشته باشیم قطعا در توان هیچ یک از بخش های خصوصی و شبه خصوصی ما نیست، چرا که علاوه بر سرمایه گذاری بسیار سنگین برای ایجاد زیرساخت، هزینه­های بسیار بالای نگهداری و توسعه برای پیام رسانی که تا چندسال هیچ درآمدی نخواهد داشت امکان پذیر نیست و موضوع بعدی اینکه بر فرض وجود منابع مالی، امکانات سخت افرازی و زیرساختی لازم در کشور وجود ندارد. دلیل اصلی هم این است یک پیام رسان بین المللی به راحتی می تواند به هدف گذاری چند صد میلیون کاربر فکر کند در حالیکه ما در ایران نهایتا بتوانیم ۳۰ تا ۴۰ میلیون کاربر برای کل پیام رسان های خود در یک افق میان مدت متصور باشیم، این چالش های مالی قطعا هیچ مجموعه ای را متقاعد به سرمایه گذاری مناسب در این حوزه نخواهد کرد.

ضمن اینکه افق مطلوب در سند مذکور رسیدن به سقف ۵ میلیون کاربر برای هر پیام رسان ایرانی است، این در حالی است که فیلتر شدن تلگرام (انتخاب, ۱۳۹۶) و عدم مهاجرت کاربران نشان داد به دلیل در هم تنیدگی زندگی کاربران با این پیام رسان و عدم وجود جایگزینی که بتواند این نیازها را مرتفع کند، کاربران به جای مهاجرت به فیلترشکن روی آوردند (گویا ای تی, ۱۳۹۶) .

اشکال در مدل کسب و کار پیام رسان های داخلی موجب خواهد شد که این پیام رسان ها برای کسب درآمد به تبلیغات درون برنامه ای روی بیاورد و نیز امکان بهبود کیفی در مولفه های کیفیت در استفاده و نوآوری را نداشته باشند و این موضوع چالشی برای احساس رضایت کاربران از پیام رسان های داخلی خواهد بود.

نکته دوم- دقیق و قابل سنجش نبودن نوع حمایت های فنی و زیر ساختی: مبهم بودن مدل درآمدی پیام رسان ها موجب خواهد شد سرمایه گذاری لازم که بسیار هم پر هزینه خواهد بود بر روی توسعه زیرساخت و توانمندی های فنی در این پیام رسان ها به خصوص در حوزه نگهداری داده و ایجاد شبکه انتقال محتوا[۵] به خوبی صورت نگیرد. ضمناً ضرورت سرمایه گذاری در یک حوزه مشابه توسط چند گروه مختلف و مستقل از هم و عدم مشخص بودن سیاست های حمایتی در حوزه حمایت دولتی در اختصاص پهنای باند کافی به این پیام رسان ها هم کاملا در ابهام است.

این موضوع موجب خواهد مولفه های کیفیت خدمات که نیاز به سرمایه گذاری سنگین بر روی حوزه نگهداری گنده داده ها[۶] دارد متاثر از کمبود سرمایه توسعه پیدا نکنند.

نکته سوم- عدم توجه به فرهنگ سازی: هجمه سنگین ضد تبلیغی شبکه های ماهواره ای، افراد صاحب تریبون و رسانه داخلی، سیاست های رسانه ای اشتباه، موضع گیری های قضایی و … موجب شده اند بخش زیادی از کاربران داخلی به لحاظ ذهنی آمادگی اعتماد به پیام رسان های داخلی را نداشته باشند و این خود به اندازه همه چالش های پیش رو اهمیت دارد، ولی با این وجود تنها به حمایت صدا و سیما در سند اشاره شده و برنامه مشخص و قابل سنجشی در این حوزه وجود ندارد.

ضمن اینکه صدا و سیما بارها نشان داده بدون توجه به منافع مالی هیچگاه اقدام موثری برای فرهنگ سازی برنمی دارد و حال که خود مالکیت پیام رسان سروش را در اختیار دارد اصل بی طرفی از ابتدا نقض شده است و امیدی به تلاش صدا و سیما در این حوزه نیست.

نکته چهارم- ابهام در ارائه خدمات عمومی، دولتی و حاکمیتی از طریق پیام رسان های داخلی: اثربخشی و رضایت مندی کاربران از استفاده و عضویت در یک پیام رسان دو عامل مهم برای موفقیت است، سهولت دسترسی به خدمات و گسترش ارتباطات در یک بستر می تواند برای کاربر جذاب باشد. از این رو در سند مصوب شورای عالی فضای مجازی یکی از وظایفی که برای وزارت ارتباطات و فناوری ارتباطات تعیین شده، « ایجاد امکان عرصه خدمات دولت الکترونیک در بستر پیام رسان های داخلی » است، این بند جزو مهمترین بندهایی است که اجرای دقیق و کامل آن می تواند راه چاره ای برای رقابت با پیام رسان های خارجی باشد، چرا که پیام رسان های داخلی می توانند با تکیه بر این مزیت و ارائه خدمات عمومی، دولتی و حاکمیتی و عدم دسترسی پیام رسان های خارجی به این خدمات به جذب مخاطب اقدام نمایند.

خدمات بسیار زیادی از طریق پیام رسان ها قابل ارائه هستند، مانند انواع استعلامات از نهادهای دولتی، خدمات مالی و بانکی، گزارش های بانکی، تشکیل شبکه های تخصصی شرکتی و سازمانی، شبکه های مدارس و دانشگاهی، فروش محتوا، فروشگاه های رسمی و … که همگی تنها در اختیار داخلی هاست و این مزیت مهمی است که باید به آن توجه کرد. اما متاسفانه در سند مصوب شده به این موضوع و اقدام مهم تنها در قالب یک بند اشاره شده و هیچ راهکار، پیگیری و سنجه ای برای آن مشخص نشده است.

نکته پنجم- تضاد سیاست های حمایتی با رویه درآمدی وزارت ارتباطات: شرکت ارتباطات زیر ساخت به عنوان ارائه دهنده انحصاری اینترنت در ایران، با قیمت های بین المللی اینترنت خریداری می کند و آن را به سایر ارائه دهندگان خدمات دسترسی اینترنت داخلی به قیمت دلخواه می فروشد، پس می توان فهمید که هرچه اینترنت بین المللی بیشتری مصرف شود درآمد شرکت زیرساخت از این راه بیشتر خواهد بود و این درتضاد توسعه مصرف ترافیک در داخل کشور است.

شکل ۳ نقد سیاست ها و اقدامات ساماندهی پیام رسان های اجتماعی

جمع بندی

در اختیار داشتن رسانه های اجتماعی با قابلیت اعمال حاکمیت ملی بر آن یکی از الزامات امنیتی، اقتصادی و سیاسی کشور برای امروز و فردای کشور است و اگر نتوانیم در زمان فعلی بر این چالش غلبه کنیم استقلال و حاکمیت کشور در معرض خطر قرار خواهد گرفت. ولی علی رغم تمام تاکیدات رهبر معظم انقلاب و صاحبان خرد و اندیشه در کشور متاسفانه اقدامات انجام شده دولت ها برای ایجاد رسانه های اجتماعی موفق داخلی به نتیجه نرسیده اند.

یکی از دلایل این عدم موفقیت ضعف در راهبردها و سیاست های کلان کشور در حوزه توسعه رسانه های اجتماعی به خصوص پیام رسان هاست، عدم تطابق این اسناد با اصول علمی مهندسی نرم افزار و قواعد کسب و کاری موجب شده اند که راهبردها و سیاست های اتخاذ شده نتوانند به نتیجه منتج شوند.

سند سیاست ها و اقدامات ساماندهی پیام رسان های اجتماعی  که در خرداد ۹۶ در شورای عالی فضای مجازی کشور به تصویب رسید، یکی از این اسناد بالادستی است که توانایی و ظرفیت لازم برای توسعه پیام رسان های اجتماعی را به دلیل عدم مطابقت با اصول علمی مهندسی نرم افزار، شاخص های پذیرش فناوری، اصول کسب و کار و توجه به گلوگاه های موفقیت در توسعه پیام رسان های اجتماعی نخواهد داشت.

مطابقت این سند با معیار های مورد قبول کیفیت نرم افزار در استاندارد ایزو ۹۱۲۶ ، مدل پذیرش فناوری و گلوگاه های فنی و کسب و کاری نشان داد که این سند در ۵ حوزه دارای ضعف و تناقض است. این موارد عبارت بودند از :

• عدم پیش بینی مدل درآمدی برای پیام رسان ها
  • تعداد کم کاربران ایرانی
  • درآمد زا نبودن اولیه سرمایه گذاری
• دقیق و قابل سنجش نبودن نوع حمایت های فنی و زیر ساختی
• مشخص نبودن توع حمایت های دولت
• نبودن زیرساخت های ملی در حوزه رایانش ابری در کشور
• نبودن زیرساخت شبکه انتفال محتوا برای پیام رسان ها
• عدم توجه به فرهنگ سازی
• ضد تبلیغ رسانه
• فرهنگ سازی
• عدالت رسانه ای
• ابهام در ارائه خدمات عمومی، دولتی و حاکمیتی از طریق پیام رسان های داخلی
• نداشتن سنجه
• نداشتن ضمانت اجرا
• مشخص نبودن تعریف دقیق
• تضاد سیاست های حمایتی با رویه درآمدی وزارت ارتباطات
• درآمدزایی دولت از فروش اینترنت بین المللی

با رفع این موارد و برنامه ریزی برای غلبه بر این چالش ها در طرح ها و برنامه های اجرایی منتج از این سند می توان امید داشت، تا کشور بتواند از مزایای یک یا چند پیام رسان اجتماعی داخلی مقبول بهره مند شود.

علی محمد رجبی

 کارشناس ارشد فناوری اطلاعات – مدیر وب سایت خانواده و اینترنت

 

به کانال تلگرامی انجمن خانواده و اینترنت بپیوندید. familyweb@

 

 

نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران نقدی بر راهبردهای ملی توسعه پیام رسان های بومی در ایران