امنیت کودکان در اینترنت | مقایسه توجه شرکت های ایرانی و خارجی به امنیت کودکان در اینترنت
امنیت کودکان در اینترنت – بسیاری از کودکان و نوجوانان ما بخش مهمی از اوقات خود را با رایانه، گوشی های هوشمند، تبلت و اینترنت پر می کنند و محتواهای در اختیار آنها در این فضا مانند بازی های رایانه ای، پیام رسان های موبایل پایه، سایت ها و … بخش قابل توجهی از فرهنگ، اعتقادات و شخصیت آنها را شکل می دهند. از این رو بسیار مهم است که والدین بتوانند بر رفتار فرزندان خود در فضای مجازی نیز نظارت و کنترل داشته باشند تا خدای ناکرده عدم آگاهی و تجربه در آنها و وجود آلودگی های متعدد در فضای مجازی موجب بروز مشکلات رفتاری، اعتقادی، جسمی، تحصیلی و … در آنها نشود.
در این مقاله ضمن بررسی سهم استفاده کودکان و نوجوانان از اینترنت به طور مختصر به ضرورت استفاده از ابزارهای کنترل والدین برای نظارت بر رفتار اینترنتی کودکان و نوجوانان پرداخته شده است و مقایسه ای بین میزان توجه شرکت های بین المللی ارائه دهنده خدمات دسترسی به اینترنت و تولید کنندگان بزرگ ضد بدافزار در دنیا با شرکت ها و تولید کنندگان ایرانی در این حوزه صورت گرفته است.
فضای مجازی و کودکان و نوجوانان
کودکان آینده سازان فردای کشورها می باشند، از این رو توجه به سلامت جسم و روح آنها از سیاست های اصلی تمام کشور های دنیا ست. این قشر سرزنده و پویای جامعه، آسیب پذیر ترین بخش جامعه هم محسوب می شوند. به طوریکه ناملایمات زندگی و آسیب های اجتماعی به شدت بر روی این گروه از جامعه تأثیر می‌گذارد، لذا تلاش برای سالم سازی بسترهای مختلف زندگی اجتماعی برای کودکان و مراقبت از آنها بسیار مهم است.
فضای مجازی به عنوان بخشی از فضای زندگی بشر نیز مانند فضای مجازی زیبایی ها و زشتی های متعددی دارد که می بایست برای سالم سازی آن تلاش کرد و سعی کرد تا حد امکان کودکان را از این آلودگی ها در امان داشت و زمینه را برای زندگی بهتر و استفاده سالم و امن آنها از امکانات متعدد فضای مجازی فراهم کرد.
کودکان امروز در دنیای متفاوتی زندگی می کنند؛ سرگرمی، آموزش، روابط اجتماعی و نیز شیوه های اجتماعی شدن آن ها تحت تأثیر دگرگونی های ناشی از پیشرفت و فراگیر شدن تکنولوژی های نوین ارتباطی، شکل خاص و منحصر به فردی به خود گرفته است. دسترسی وسیع و ساده کودکان به اینترنت و در عین حال وجود خطرات اجتناب ناپذیر در این پهنه گسترده لزوم توجه به اقدامات موثر برای حفاظت از کودکان در فضای مجازی را بیشتر کرده است.
سهم استفاده کودکان و نوجوانان از اینترنت
بنا به اعلام مراجع معتبر جهانی بیش از نیمی از جمعیت دنیا تا مرداد ماه سال ۱۳۹۵ به اینترنت دسترسی داشته‌اند، یعنی حدود ۳٫۴ میلیارد نفر از مردم جهان با روش‌های مختلف و با وسایل مختلف از انواع خدمات و محتواهای اینترنتی استفاده کرده‌اند. این کاربران در هر ثانیه ۳۷۴۴۱ GB ترافیک اینترنتی مصرف می‌کنند که با یک محاسبه ساده می‌توان فهمید که در طول یک سال حدود ۱۳۶۶۵ میلیارد گیگابایت اینترنت در دنیا به مصرف می‌رسد.
در ایران نیز این آمار تا مرداد ماه ۱۳۹۵ حدود ۳۹ میلیون کاربر بوده است، یعنی ۴۹ درصد ایرانی‌ها به اینترنت دسترسی دارند و از حدود ۴۰۰۰ گیگابایت پهنای باند اینترنت استفاده می‌کنند.
۱۵ تا ۲۰ درصد کاربران اینترنت را کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند، به‌طوری‌که ۵۷ درصد از کودکان و نوجوانان ۳ تا ۱۷ سال به اینترنت دسترسی دارند. این اعداد نشان می دهد که حدود ۷۰۰ میلیون کودک و نوجوان در جهان و بیش از ۷ میلیون کودک و نوجوان ایرانی به اینترنت دسترسی دارند.
پیشگیری از آسیب دیدن کودکان و نوجوانان در فضای مجازی
این تعداد از کاربر کودک و نوجوان، و اهمیت مراقبت از آنها در برابر مخاطرات و تهدیدات فضای مجازی نیاز به طراحی برنامه های پیشگیرانه موثر در حوزه فضای مجازی را افزایش داده است، برنامه هایی که بتواند در دو حوزه پیشگیری اجتماعی و پیشگیری وضعی به والدین و کودکان کمک کنند تا بتوانند خطرهای فضای مجازی را بشناسند و در برابر آنها مصونیت پیدا کنند.
یکی از موثرترین برنامه های پیشگیرانه در حوزه کودک و نوجوان توجه به راهکارهای پیشگیری وضعی در این فضا است، راهکارهایی که بتواند با استفاده از ابزارهای فنی و نرم افزارهای تخصصی جلوی تهدیدهای متصور را بگیرد و احتمال بروز آنها را به حداقل برساند.
کنترل و نظارت بر دسترسی کودکان و نوجوانان به محتواهای نامناسب در فضای مجازی را می توان مهمترین راهکار فنی در جهت کاهش احتمال بروز این خطرات دانست. برای این منظور روش ها مختلفی مانند استفاده از نرم افزارهای نظارتی، محدودیت دسترسی و پایش محتوا طراحی و در بسیاری از کشورهای دنیا از آنها استفاده می شود.
ارائه اینترنت قابل نظارت و کنترل توسط والدین و پایش محتوای اینترنت در کشور های پیشرفته دنیا به عنوان یکی از راه کارهای کاهش خطرات اینترنت و فضای مجازی در دستور کار شرکت های ارائه دهنده خدمات اینترنت قرار گرفته است. این روش به والدین اطمینان می دهد که کودک و نوجوان آنها می تواند بدون همراهی و نظارت دائمی از محتوای پایش شده و مناسب بهره ببرد و بطور ناخواسته با محتوای نامناسب برخورد نکند، همچنین مجرمین سایبری نمی توانند از آنها سوء استفاده کنند.
دسترسی والدین در کشورهای پیشرفته به ابزارهای نظارت بر اینترنت
اهمیت ارائه اینترنت قابل نظارت و کنترل از سوی والدین برای سلامت جامعه و جذابیت مالی آن برای شرکت های ارائه دهنده خدمات دسترسی به اینترنت موجب شده شرکت های بزرگ این عرصه در دنیا این خدمت را بعنوان بخشی از خدمات جانبی به مشتریان خود ارائه دهند، به طور مثال از بین ۱۰ شرکت برتر ارائه دهنده خدمات دسترسی به اینترنت در آمریکا ۸ شرکت خدمات اختصاصی کنترل والدین را به مشتریان خود ارائه می دهند.
و یا اینکه تمامی ده نام تجاری برتر دنیا در تولید ضد بدافزار قابلیت های کنترلی متعددی از جمله کنترل والدین (Parental Control) و جستجوی امن (Safe Browsing) را به مشتریان ارائه می دهند.
این سطح از توجه شرکت های بزرگ دنیا به سلامت کودکان در فضای مجازی نشان از اهمیت این موضوع در دنیا و مطالبه والدین و دولت ها از این شرکت ها برای پیاده سازی راه کارهای ارتقاء امنیت کودکان در فضای مجازی است.
چراکه کودکان در فضای مجازی با آسیب ها و تهدیدات متعددی مانند ۱- مواجهه نا خواسته با محتواهای مستهجن، ۲- قلدری و زورگویی سایبری، ۳- ارسال محتوای جنسی از خودشان، ۴- درندگان سایبری و ۵- خطر سرقت اطلاعات روبرو هستند و رهایی از آنها جز با آموزش، نظارت و کنترل ابزاری امکان پذیر نخواهد بود.
دسترسی والدین ایرانی به ابزارهای نظارت بر اینترنت
اما از سوی دیگر علی رغم ویژگی های خاص فرهنگی و دینی جامعه ایران و جمعیت زیاد کودک و نوجوان و بروز آسیب های اجتماعی متعدد در فضای حقیقی و مجازی کشور و خطرات جدی تهدید کننده کودک ایرانی در فضای مجازی متأسفانه توجه به زیرساخت های فنی و ابزاری کنترل والدین در ایران جدی گرفته نشده است.
در سال های اخیر علی رغم رشد چشمگیر دسترسی کاربران ایرانی به اینترنت پر سرعت و افزایش سطح نفوذ اینترنت در کشور متاسفانه هیچ کدام از ۵ شرکت برتر ارائه دهنده خدمات دسترسی به اینترنت کشور توجهی به امنیت کودکان در فضای مجازی نداشته اند. و در خدمات جانبی خود به ابزارهای کنترل والدین توجه نکرده‌اند و این خدمات را در اختیار خانواده قرار نمی دهند.
این موضوع در بین تولیدکنندگان ضد بدافزارهای ایرانی هم کاملاً مشهود است، به طوریکه هیچ کدام از دو تولید کننده آنتی ویروس های ایرانی به موضوع کنترل والدین توجه نکرده‌اند و هیچ گونه قابلیت و امکاناتی برای این منظور پیش بینی نکرده‌اند.
البته اپراتورهای تلفن همراه کشور که سهم زیادی در ایجاد بستر ارتباط اینترنت در کشور دارند به این موضوع تا حدودی توجه کرده اند و هر سه اپراتور برتر کشور با طراحی سیم کارت های کودک امکان دسترسی به سایت های محدود و تایید شده را فراهم کرده اند ولی این روش ارائه دسترسی قطعا جذاب و اقناع کننده برای کودکان و نوجوانان نیست، چرا که تعداد بسیار محدود وب سایت های پشتیبانی شونده نمی تواند جذابیت لازم برای کاربر کودک و نوجوان را داشته باشد. ضمن اینکه همچنان مشکل دسترسی به اینترنت خانگی و استفاده از آن وجود دارد و کاربران زیادی نیستند که با این قابلیت آشنا هستند.
فیلترینگ کافی نیست
ممکن است برخی این موضوع را مطرح کنند که اینترنت ایران با توجه به فیلترینگ دولتی دیگر نیاز به این ابزارها ندارد و کاربران در برابر آسیب های رایج در دنیا مصون هستند.
برای این استدلال دو پاسخ کاملا جدی وجود دارد، اول اینکه برای تمام کسانیکه از تلگرام، اینستاگرام و حتی گوگل استفاده می‌کنند معلوم است و همه می دانند که فیلترینگ تاثیری بر روی این شبکه ها و بسترهای مشابه ندارد و به دلیل اینکه این بسترها از پروتکل های رمزشده استفاده می‌کنند امکان فیلتر کردن محتوای ارسال شده بر این بستر ها وجود ندارد.
دوم اینکه تنها آسیب متوجه کودکان، مواجهه با محتواهای مستهجن نیست؛ چه بسا مراقبت از کودکان در برابر آسیب های ناشی از استفاده بیش از حد از موبایل و کامپیوتر، بازی های آنلاین و ارتباط با افراد ناشناس در بستر اینترنت به مراتب مهم تر از مراقبت از خطر مواجهه با محتوای غیر اخلاقی است و برای این مهم نیز باید از ابزارهای کنترلی در محیط خانواده استفاده نمود.
این مقایسه نشان داد که علی رغم سیاست های کلان کشور در حوزه مراقبت از اخلاق و فرهنگ اسلامی و ایرانی، متأسفانه این سیاست ها به اقدامات اجرایی تبدیل نشده است و همچنان حوزه های فرهنگ، اخلاق و سلامت در فضای مجازی منتظر توجه و اقدام عملی مسئولین است.
تهیه شده در گروه تولید محتوای درسا – نویسنده: علی محمد رجبی
امنیت کودکان در اینترنت ,امنیت کودکان در اینترنت ,امنیت کودکان در اینترنت ,امنیت کودکان در اینترنت ,امنیت کودکان در اینترنت ,امنیت کودکان در اینترنت ,امنیت کودکان در اینترنت
