پاورپوینت درس ۱۳سوادرسانه‌ | مخاطب فعال یا منفعل! | خانواده و فضای مجازی

در ادامه بحث مخاطب شناسی، درس سیزدهم کتاب تفکر و سواد رسانه ای به بحث «مخاطب فعال» و «مخاطب منفعل» می پردازد. در واقع در این درس می خواهیم نحوه مواجهه خودمان با رسانه ها را قدری بیشتر مورد دقت قرار دهیم.

سالها قبل در حوالی دهه ۱۹۳۰، صاحبان رسانه فکر می کردند همه مخاطبان در مقابل رسانه ها منفعل هستند و تاثیر رسانه ها بر مخاطبان فوری، سریع و حداکثری است. امری که به نظریه گلوله جادویی معروف شد. اما پس از گذشت زمان نظریات متعددی در مقابل این نظریه قرار گرفت، از جمله نظریه رسانه های گرم و سرد «مارشال مک لوهان» که در دهه ۱۹۶۰، رسانه ها را به دو دسته «رسانه های سرد» و «رسانه های گرم» تقسیم کرد.

بر اساس نظریه مک لوهان، رسانه های سرد رسانه هایی هستند که مشارکت بیشتری از مخاطب در شکل گیری پیام به سمت خود جلب می کنند و رسانه های گرم رسانه هایی هستند که بخش اعظمی از پیام توسط فرستنده تولید شده و عملا مخاطب در مواجهه با آنها یک مصرف کننده محض است. امری که در مقایسه خودمان در مواجهه با دو رسانه فیلم و کتاب به خوبی می توانیم تفاوت این دو رسانه و رفتار خودمان در مقابل آنها را کشف کنیم.

در واقع ما در مواجهه با رسانه های مختلف واکنشهای مختلفی نشان می دهیم، در مواجهه با رسانه های گرمتر (همچون سینما و بازیهای رایانه ای) با صرف تمرکز کمتر و حداقل مشارکت از خود واکنش نشان می دهیم و در مواجهه با برخی رسانه های سردتر (همچون کتاب و روزنامه) تمرکز و مشارکت بیشتری در شکل گیری پیام از خود خرج می کنیم. اینگونه است که ما در مقابل رسانه ها به دو دسته تقسیم می شویم: ۱- مخاطب فعال و ۲- مخاطب منفعل

«مخاطب منفعل» از خود اختیاری در مقابل پیامهای رسانه ای نداشته، سهمی در شکل گیری پیام ندارد و آغوش خود را به روی هر پیام و رسانه ای گشوده است و همه پیام در ناخودآگاهش شکل می گیرد. اما «مخاطب فعال» در مقابل پیامهای رسانه ای از خود واکنش نشان می دهد و خودآگاهش را در شکل گیری پیام مشارکت می دهد.

«مخاطب فعال» کسی است که می داند، می خواهد و می تواند که به شکل مناسب و میزان متناسب از رسانه ها بهره برداری کند، در حالی که «مخاطب منفعل» بی برنامه، بی قاعده و بیش از حد، همیشه و همه جا حاضر و ناظر است، او امیر رسانه ها نیست بلکه اسر دست. آنهاست.

برخی از ویژگی هایی که برای مخاطبان فعال شمرده اند عبارت است از:

1. گزینشگری: مخاطب فعال می تواند با برنامه ریزی قبلی و با گزینشگریِ لحظه ای از رسانه ها استفاده کند.
2. نفع گرایی: مخاطب فعال برای رفع نیازها و رسیدن به منافع مشخصش از رسانه استفاده می‌کند
3. انتخاب گری و هدفمندی: مخاطب فعال کسی است که آگاهانه و با انگیزه مشخص محتوای مطلوب خود را از میان رسانه ها انتخاب می کند.
4. درگیری و مشارکت: مخاطب فعال کسی است که می تواند میزان درگیری خود با رسانه ها را مدیریت کند.
5. مقاومت در برابر تاثیر: مخاطب فعال به سادگی از رسانه ها تاثیر نمی پذیرد و در مقابل هر پیامی آغوش خود را باز نمی کند.

با ظهور رسانه های نوین، مخاطبین نوین هم تولید شده اند، مخاطبینی که در بسیاری از مواقع در شبکه های اجتماعی عملا خودشان تولیدکنندگان پیام هستند، اینجاست که برای درک بیشتر مفهوم مخاطب و نحوه مواجهه فعالانه مخاطب با رسانه ها بایست تعاریف خودمان نسبت به مخاطب را به روز رسانی کنیم.

برای ارائه این درس می توانید مباحث فوق را در پاورپوینت قرار داده شده در ادامه مشاهده نمایید. ذکر این نکته هم ضروری است که حتما «یادداشتهای» زیر هر اسلاید در پاورپوینت را پیش از تدریس مطالعه نمایید. در این یادداشتها مطالب فراوانی پیرامون نحوه ارائه پاورپوینت و توضیحات تکمیلی راجع به مباحث موجود در پاورپوینت به عنوان راهنمایی برای شما معلمان محترم قرار داده شده است.

دریافت پاورپوینت درس ۱۳ کتاب تفکر و سواد رسانه ای

فیلم ۱- دکتر استرنج

فیلمهای کتاب ۱- مخاطب فعال یا منفعل (صفحه ۹۴ کتاب درسی)

فیلمهای کتاب ۲- سندان (صفحه ۹۵ کتاب درسی)

فیلمهای کتاب ۳- مسافر (صفحه ۹۶ کتاب درسی)