بیماری های روانی مرتبط با اینترنت در کودکان

بیماری های روانی مرتبط با اینترنت در کودکان

۱٫ بیماری های روانی مرتبط با اینترنت و فضای مجازی

بیماری‌های روانی مرتبط با اینترنت و فضای مجازی به آن مجموعه از اختلالات و بیماری‌های روانی گفته می‌شود که به نحوی به استفاده از اینترنت، فضای مجازی، یا دستگاه‌های دیجیتال مرتبط هستند و ممکن است به علت استفاده بی‌رویه، بی‌مدد، یا غیرعادی از تکنولوژی پدید آیند.

بیماری‌های روانی مرتبط با اینترنت و فضای مجازی به آن مجموعه از اختلالات و بیماری‌های روانی گفته می‌شود که به نحوی به استفاده از اینترنت، فضای مجازی، یا دستگاه‌های دیجیتال مرتبط هستند و ممکن است به علت استفاده بی‌رویه، بی‌مدد، یا غیرعادی از تکنولوژی پدید آیند.

این بیماری‌ها می‌توانند نتیجه‌ی تعاملات ناسالم در شبکه‌های اجتماعی، وابستگی به بازی‌های آنلاین، یا حتی استفاده مفرط از وب‌سایت‌ها و برنامه‌های موبایل باشند. در برخی موارد، این اختلالات ممکن است نتیجه‌ی استفاده طولانی مدت از دستگاه‌های دیجیتال بدون وقفه یا استراحت مناسب باشد.

برخی از مشکلات رایج شامل وابستگی به اینترنت، اختلال هویت در فضای مجازی، اختلالات خواب ناشی از استفاده مفرط، اضطراب ناشی از فضای مجازی، و افسردگی مرتبط با شبکه‌های اجتماعی است.

تشخیص و درمان این اختلالات می‌تواند پیچیده باشد، زیرا بسیاری از علائم ممکن است با دیگر بیماری‌های روانی همپوشانی دارد. به همین دلیل، مراجعه به متخصص روان‌پزشک یا روان‌شناس برای ارزیابی دقیق و دریافت راهنمایی درمانی از اهمیت بالایی برخوردار است.

در نسخه ICD-11 که توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) منتشر شده است، به موضوعاتی مرتبط با بیماری‌ها و اختلالات ناشی از استفاده از فناوری‌ها و اینترنت پرداخته شده است. یکی از این موارد اختلال بازی کامپیوتری است (Gaming Disorder) که به عنوان یک اختلال در نسخه ICD-11 معرفی شده است. اختلال بازی کامپیوتری معمولاً با کنترل نکردن قرار گرفتن در بازی، افزایش اولویت دادن به بازی نسبت به سایر فعالیت‌های روزمره، و ادامه یا افزایش بازی با وجود دیدن پیامدهای منفی نشان‌داده می‌شود.

با این حال، بسیاری از مسائل و اختلالات مرتبط با استفاده از اینترنت، مانند اعتیاد به اینترنت، هنوز به طور رسمی در ICD-11 طبقه‌بندی نشده‌اند. ولی با پیشرفت فناوری و تغییرات در رفتارهای اجتماعی، موضوعات مرتبط با اینترنت و فناوری به تدریج مورد توجه بیشتری قرار می‌گیرند و ممکن است در آینده در نسخه‌های بعدی ICD به آن‌ها پرداخته شود. به نظر می رسد می توان ۹بیماری زیر را به عنوان بیماری های روانی که مستقیم یا غیر مستقیم با اینترنت و فضای مجازی مرتبط هستند، شناخت:

اعتیاد به اینترنت:

در مورد اعتیاد به اینترنت، سازمان بهداشت جهانی (WHO) این اختلال را در طبقه‌بندی بیماری‌های خود، یعنی ICD-11، به عنوان “اختلال‌های رفتاری مرتبط با بازی‌های دیجیتال یا اینترنت” شناخته و طبقه‌بندی کرده است.

بر اساس ICD-11، اعتیاد به بازی‌های دیجیتال به صورت زیر تعریف می‌شود:

• الف) رفتاری الگومند و مکرر یا پایدار در مورد بازی‌های دیجیتال، چه آنلاین (با اینترنت) چه آفلاین.
  • ب) کاهش کنترل بر بازی‌های دیجیتال، به نحوی که بازی به طور فزاینده‌ای اولویت دارد و در وقت‌هایی انجام می‌شود که فرد نباید بازی کند.
  • ج) با وجود داشتن نتایج منفی، بازی کردن به تدریج زیاد می‌شود یا حداقل به سطح فعلی حفظ می‌شود.
  • د) این وضعیت باید حداقل ۱۲ ماه ادامه پیدا کند تا تشخیص داده شود، مگر اینکه شدت آن بسیار زیاد باشد و تشخیص زودتر ممکن باشد.

این تعریف خاص به اعتیاد به بازی‌های دیجیتال است و برخی از اختلالات مرتبط با اینترنت، مانند استفاده مفرط از شبکه‌های اجتماعی یا بی قراری در وب، هنوز به طور جداگانه در ICD تعریف نشده‌اند.

اختلالات خواب:

اختلالات خواب بسیار گسترده هستند و می‌توانند بر اثر موارد متعددی ایجاد شوند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) در ICD-11 چندین نوع از اختلالات خواب را شناخته و طبقه‌بندی کرده است. در زمینه استفاده از فناوری و ارتباط آن با اختلالات خواب، یکی از مسائل رایج استفاده از دستگاه‌های الکترونیک قبل از زمان خواب است.

استفاده از دستگاه‌های الکترونیک، به ویژه صفحه‌های نمایش با نور آبی، قبل از خواب می‌تواند تولید ملاتونین را (هورمونی که برای تنظیم چرخه خواب-بیداری موثر است) کاهش دهد. این امر می‌تواند به تأخیر در آغاز خواب، کاهش کیفیت خواب و احساس خستگی در روز بعد منجر شود.

اختلالات خواب ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• بی‌خوابی: ناتوانی در آغاز یا حفظ خواب
  • اختلالات ریتم سیرکادیان: اختلال در چرخه روزانه خواب-بیداری
  • خواب‌آلودی زیاد در طول روز
  • اختلالات تنفسی در خواب، مانند اختلال تنفسی خوابی

در مورد ارتباط مستقیم اینترنت با اختلالات خواب، ممکن است افرادی که زمان زیادی را در فضای مجازی می‌گذرانند یا قبل از خواب به صورت مداوم از دستگاه‌های الکترونیک استفاده کنند، با اختلالات خواب مواجه شوند. این موضوع به ویژه در نوجوانان و جوانان مشهود است.

افسردگی:

افسردگی یکی از متداول‌ترین و در عین حال جدی‌ترین بیماری‌های روانی است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) افسردگی را به شرح زیر تعریف می‌کند:

افسردگی یک اختلال روانی است که با خلوص عاطفی (مانند احساس افسردگی یا کاهش علاقه یا لذت)، افت توانایی شناختی، و نقص‌های جسمانی (مانند خستگی و کاهش اشتها) همراه است. این علائم به مدت حداقل دو هفته پیوسته باید وجود داشته باشند و تغییر قابل توجهی در کارکرد فرد ایجاد کنند.

در میان مواردی که ممکن است به افسردگی منجر شوند، عوامل زندگی مانند از دست دادن یک نزدیک یا شغل، بیماری‌های جسمانی مانند اختلالات قلبی و بیماری‌های هورمونی، و استفاده از داروهای خاص، و همچنین استرس‌ها و تجربیات منفی در فضای مجازی مانند سایبربولینگ، واکنش‌های منفی به انتشار نوشته‌ها یا تصاویر شخصی در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به افسردگی منجر شود.

افسردگی می‌تواند سبب کاهش کیفیت زندگی، کاهش کارایی در کار یا مدرسه، و حتی افکار خودکشی شود. درمان افسردگی معمولاً شامل مشاوره، درمان با دارو، و در برخی موارد، درمان‌های دیگر مانند الکتروشوک می‌شود.

اضطراب:

اضطراب یک حالت عاطفی است که در آن فرد نگرانی، استرس یا ترس غیرعادی یا مفرط را تجربه می‌کند. در حالی که همه انسان‌ها ممکن است در مواقع مختلف زندگی احساس نگرانی کنند، اضطراب زمانی به یک اختلال تبدیل می‌شود که به حدی شدید باشد یا به مدت طولانی ادامه پیدا کند که بر روی کیفیت زندگی فرد تأثیر منفی بگذارد.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) و دیگر مراجع روانپزشکی، اضطراب را به شرح زیر تعریف می‌کنند:

اضطراب یک وضعیت عاطفی است با نگرانی، ترس یا استرس که غالباً با علائم فیزیولوژیک همراه است. این نگرانی و ترس می‌تواند در مورد وقوع واقعه‌های آینده یا پیامدهای نامعلوم باشد. علائم فیزیولوژیک ممکن است شامل تعرق، دست و پاهای سرد، تپش قلب و تنگی نفس باشد.

به ویژه در دوران مدرن و با گسترش فضای مجازی، انواع جدیدی از اضطراب نیز شکل گرفته‌اند. مانند اضطراب ناشی از شبکه‌های اجتماعی که فرد نگران واکنش‌ها، نظرات یا تصویری که از خود در فضای مجازی ارائه می‌دهد است. یا اضطراب جدا شدن از تکنولوژی که فرد نگران قطع ارتباط با دنیای دیجیتال و گجت‌های خود می‌شود.

درمان اضطراب ممکن است شامل مشاوره، درمان با دارو یا ترکیبی از هر دو باشد، بسته به شدت و نوع اضطراب.

اختلالات رفتاری و اجتماعی:

اختلالات رفتاری و اجتماعی مرتبط با یک سری مشکلات و ناهنجاری‌ها در رفتار یا تعاملات اجتماعی فرد هستند. این نوع اختلالات می‌تواند تأثیرات منفی بر روی تحصیلات، شغل، و تعاملات اجتماعی و خانوادگی فرد داشته باشد.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) در ICD-11 مواردی از اختلالات رفتاری و اجتماعی را طبقه‌بندی کرده است، که شامل موارد زیر است:

• اختلالات فرط حرکتی و نقص توجه (ADHD): فرد دچار مشکلاتی در تمرکز، کنترل رفتار، و فعالیت‌های بیش از حد می‌شود.
• اختلال رفتاری قهاری: رفتارهای خشونت‌آمیز، تخریب‌آمیز یا مخالف قوانین و دستورات به صورت مکرر و پیوسته.
• اختلالات رفتاری انحصاری: فرد دچار مشکلات در برقراری و حفظ روابط اجتماعی می‌شود و ممکن است رفتارهای تکراری یا محدودیت‌هایی در علاقات داشته باشد، مانند اختلالات اوتیسمی.
• اختلالات احساسی: مانند اضطراب، افسردگی یا اختلالات وسواسی-جبری که ممکن است باعث تغییرات در رفتار فرد شوند.

این اختلالات می‌تواند نتیجه‌ی عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی، روانی یا اجتماعی باشند. همچنین ترکیبی از این عوامل نیز ممکن است در بروز اختلالات نقش داشته باشد. درمان این اختلالات بسته به نوع و شدت آن متفاوت است و ممکن است شامل مشاوره، درمان با دارو، یا رویکردهای ترکیبی باشد.

اختلالات تغذیه:

اختلالات تغذیه گروهی از بیماری‌ها هستند که با تصویر بدن، تغذیه، و وزن مرتبط هستند و می‌توانند به مشکلات جسمانی و روانی جدی منجر شوند.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) چندین نوع از اختلالات تغذیه را تشخیص داده است:

• آنورکسیا نروزیکا: افراد مبتلا به این اختلال ترس شدیدی از چاق شدن دارند، حتی اگر واقعاً لاغر باشند. آنها وزن خود را به شدت کنترل می‌کنند و ممکن است مقادیر بسیار کمی غذا بخورند.
• بولیمیا نروزیکا: این اختلال با دوره‌هایی از خوردن غذا به مقادیر زیاد (پرخوری) و سپس تلاش برای جلوگیری از چاق شدن به وسیله استفراغ، مصرف مسهل یا ورزش شدید مشخص می‌شود.
• اختلال پرخوری: مشابه بولیمیا، افراد با این اختلال دوره‌هایی از پرخوری دارند، ولی بدون روش‌های مواجهه با پس‌اندازه‌های آن مثل استفراغ یا مصرف مسهل.
• اختلال تغذیه ناشی از فوبیا: وقتی فرد ترس یا نگرانی نسبت به خوردن یا جذب مواد خاصی داشته باشد و به دلیل آن محدودیت‌های شدیدی در رژیم غذایی خود ایجاد کند.

سازمان بهداشت جهانی به طور مستقیم اختلال تغذیه را با استفاده از اینترنت یا فضای مجازی مرتبط نمی داند. ولی می‌دانیم که فضای مجازی، به ویژه شبکه‌های اجتماعی، می‌تواند تصاویر و ایدئولوژی‌هایی را ترویج کند که تأثیر منفی بر تصویر بدن و نگرش‌های تغذیه‌ای داشته باشد.

اختلالات جنسی:

اختلالات جنسی به مجموعه‌ای از مشکلات یا ناهنجاری‌ها در زمینه‌های مختلف جنسیتی و نزدیکی جنسی اشاره دارد. این مشکلات می‌توانند فیزیولوژیک، روانی یا هر دو باشند.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) در ICD-11 موارد مختلفی از اختلالات جنسی را شناخته و طبقه‌بندی کرده است، مانند:

• اختلال جنسی ژنیتالی-ارضایی: که شامل مشکلات در تحریک جنسی، ارضاء و ارگاسم است.
• افت تمایل جنسی: که در آن فرد تمایل کمتری به فعالیت جنسی دارد.
• اختلال واژنیسموس: که در آن ورود واژن یا تجاوز واژنی به دلیل اسپاسم یا تنش عضلات واژن ممکن نیست یا بسیار دردناک است.
• اختلال نعوظ: مشکلاتی که مردان در رسیدن به یا حفظ انتصاب مناسب دچار می‌شوند.
• اختلالات جنسی ناشی از تروما یا استرس: که اغلب به دنبال تجربه‌های تراژیک یا استرس‌زا مثل تجاوز جنسی به وجود می‌آید.
• اختلال هویت جنسی: مشکلاتی که فرد با هویت جنسی خود یا تطابق بین جنس زیستی و جنسیتی که خود را در آن می‌بیند، دارد.

سازمان بهداشت جهانی به طور مستقل اختلالات جنسی را مرتبط با فضای مجازی نمی داند ولی قطعا رفتار کاربران در مشاهده محتوای دارای مضامین جنسی به خصوص در کودکان می تواند در شکل گیری و تشدید این اختلال موثر باشد.

اختلالات دوقطبی

سازمان بهداشت جهانی (WHO) اختلال دوقطبی را به صورت مستقیم به استفاده از اینترنت یا فضای مجازی مرتبط نمی داند. ولی اختلال دوقطبی خود به تنهایی یک اختلال روانی مهم و پیچیده است.

اختلال دوقطبی یک اختلال روانی است که با دوره‌های تغییر مزاج مشخص می‌شود، از حالات افسردگی شدید تا حالات منیاکی (افراط در فعالیت و افزایش انرژی) شناخته می شود. باید توجه داشت که فضای مجازی و استفاده از اینترنت می‌تواند تأثیراتی بر حالات مزاجی افراد با اختلال دوقطبی داشته باشد، مانند تحریک دوره‌های منیاکی یا تأثیر منفی بر دوره‌های افسردگی، اما این ارتباط‌ها نیاز به بررسی‌ها و تحقیقات بیشتر دارد.

اختلالات شخصیتی

اختلالات شخصیتی گروهی از اختلالات روانی هستند که با الگوهای ثابت، پایدار و عمیق از تفکر، احساس و رفتار مرتبط هستند، که از نظر فرهنگی ناهنجار شناخته می‌شوند و ممکن است بر تعاملات اجتماعی و شخصی فرد تأثیر گذار باشند.

با اینکه سازمان بهداشت جهانی (WHO) در ICD-11 تعریف‌های مختلفی برای اختلالات شخصیتی دارد، اختلالات شخصیتی به طور کلی به شرح زیر تعریف می‌شوند:

اختلالات شخصیتی شامل الگوهای ثابت و پایدار از تجربیات داخلی و رفتارهای فرد هستند که از نظر فرهنگی ناهنجار شناخته می‌شوند و در چندین زمینه ی شخصی و اجتماعی باعث مشکل می‌شوند.

چند نوع رایج از اختلالات شخصیتی عبارتند از:

• اختلال شخصیتی پراکنده: فرد بی‌توجه به حقوق دیگران و نقض قوانین است.
• اختلال شخصیتی وابسته: فرد وابسته بیش از حد و نیازمند مراقبت دیگران است.
• اختلال شخصیتی نمایشی: رفتارهای نمایشی، عاطفی یا غیرعادی.
• اختلال شخصیتی مرزی: تغییرات شدید و ناپایدار در خلق و خو، تصویر خود و روابط اجتماعی.
• اختلال شخصیتی پرخورده (نارسیسیک): تصویر بزرگ‌نمایی از خود، نیاز به تحسین و فقدان همدلی.

اختلالات شخصیتی به صورت مستقیم با استفاده از اینترنت مرتبط نشده‌اند، اما استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی ممکن است تأثیراتی بر روی الگوهای رفتاری و تعاملات اجتماعی افراد داشته باشد، به ویژه اگر آنها پیش‌زمینه‌ای از اختلالات شخصیتی داشته باشند.

۲٫ مهمترین دلایل بروز بیماری های روانی مرتبط با اینترنت

سازمان بهداشت جهانی بر این باور است که مهمترین دلایل بروز بیماری های روانی مرتبط با اینترنت و فضای مجازی عبارتند از:

• استفاده بیش از حد از اینترنت و فضای مجازی
• عدم ایجاد تعادل بین استفاده از فضای مجازی و سایر فعالیت های دیگر زندگی روزمره
• ایجاد انزوا و فاصله با خانواده، دوستان و جامعه ناشی از فعالیت در فضای مجازی
• پوچی و عدم رضایت در زندگی به واسطه مقایسه بین وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زندگی خود با چهره های سرشناس فضای مجازی
• عدم توانایی در مقابله با استرس و مشکلات روزمره و تشدید آنها بواسطه فضای مجازی
• نارضایتی از خود در جنبه های مختلفی مانند جسمی، مهارتی و توانمندی در جلب توجه که موجب افزایش اضطراب در مواجهه با محدودیت ها و مشکلات زندگی
• نقص در توانایی های اجتماعی و روابط بین فردی که به دلیل کاهش ارتباط موثر با اطرافیان و جامعه و تفاوت بین رفتار مورد قبول در جامعه با رفتار رایج در فضای مجازی به وجود می آید.

۳٫ نقش جرایم سایبری در شکل گیری بیماری های روانی مرتبط با اینترنت

جرایم سایبری نیز به شکل مستقیم و غیرمستقیم بر روی سلامت روانی کاربران نقش دارد. به طور کلی، جرایم سایبری ممکن است باعث افزایش تنش و نارضایتی در افراد و جامعه شوند که در نتیجه آن بیماری های روانی نیز افزایش می‌یابند.

به عنوان مثال، یک فرد که قربانی جرایم سایبری شده است، ممکن است با افزایش اضطراب و استرس روبرو شود و در نتیجه به سرعت در برابر بیماری های روانی آسیب پذیر شود.

همچنین، جرایم سایبری می‌توانند باعث ایجاد و افزایش فشار روانی و اضطراب در افراد شوند که در نتیجه آن ممکن است به بروز بیماری های روانی منجر شود. مانند فردی که قربانی انتشار تصاویر خصوصی و آزار و اذیت اینترنتی شده است و بواسطه این جرم دچار بیماری های روانی شود.

۴٫ رفتارهای پر خطر کودکان در فضای مجازی که منجر به بیماری های روانی می شوند

در کودکان نیز رفتارهای پر خطر کودکان در فضای مجازی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به بروز یا تشدید بیماری‌های روانی در کودکان منجر می شود، این رفتارها عبارتند از:

۱٫ سایبربولینگ: سایبربولینگ به فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که در آن افراد دیگری را در فضای مجازی، به ویژه در شبکه‌های اجتماعی، تالارهای گفتگو، ایمیل یا دیگر فضاهای آنلاین هدف قرار می‌دهند و به آنها آزار می‌رسانند. این فعالیت می‌تواند شامل توهین، تهدید، افشای اطلاعات شخصی، فرستادن پیام‌های ناراحت کننده یا هر نوع حمله مجازی دیگری باشد. این رفتار می‌تواند منجر به بروز مشکلات روانی، افسردگی، اضطراب و حتی افکار خودکشی در کودکان و نوجوانان شود.

۲٫ افشای اطلاعات شخصی: به اشتراک گذاری اطلاعات حساس و شخصی می‌تواند کودکان را در معرض خطر قرار دهد و منجر به تهدیدات، چانه‌زنی و حملات مجازی شود. یکی از مهمترین اطلاعاتی که معمولا کودکان با انتشار آنها در معرض فشارهای روانی قرار می گیرند انتشار تصاویر با محتوای جنسی از خود برای دیگران است.

۳٫ دیدن محتواهای نامناسب: دسترسی به محتواهای خشونت‌آمیز، پورنوگرافی، یا محتوایی که با سن و سطح توانایی روانی کودک ناسازگار است، می‌تواند تأثیرات منفی روانی داشته باشد. دیدن محتوای نامناسب مانند تصاویر و ویدئوهای خشن، ترسناک، جنسی و خشونت‌آمیز می‌تواند باعث بلوغ زودرس و افزایش استرس و اضطراب در کودکان شود.

۴٫ وابستگی به فضای مجازی: اعتیاد به فضای مجازی یا افراط در استفاده از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی می‌تواند منجر به منزوی شدن اجتماعی، کاهش فعالیت‌های فیزیکی و مشکلات خواب در کودکان شود.

۵٫ تقلید از رفتارهای خطرناک: بعضی از چالش‌ها و بازی‌های آنلاین می‌توانند کودکان و نوجوانان را به انجام فعالیت‌های خطرناک وا دارند.

۶٫ تعامل با افراد ناشناس: ارتباط با افرادی که شناسایی دقیقی از آنها نداریم می‌تواند به مواردی همچون چانه‌زنی کودکان منجر شود.

۷٫ مقایسه غیرواقعی: تماشای زندگی‌های دیگران در شبکه‌های اجتماعی و مقایسه کردن آن با زندگی شخصی می‌تواند منجر به کاهش اعتماد به نفس، افسردگی و احساس ناکامی شود.

۸٫ دوستی های پرخطر اینترنتی: دوستی اینترنتی با همسالان دارای رفتار پرخطر  و مشکلات روانی و یا بزرگسالانی که در فضای مجازی به دنبال قربانی گرفتن از کودکان برای به دست آوردن تصاویر و ویدئوهای جنسی و یا آزار و اذیت آنها هستند، می‌تواند باعث افزایش اضطراب، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس در کودکان شود.

۵٫ بازی‌های خشن: بازی‌های خشن و خشونت‌آمیز مانند بازی‌های جنگ، قتل و خشونت می‌تواند باعث افزایش استرس و اضطراب در کودکان شود.

۵٫ راهکارهای پیشگیری از بیماری های روانی مرتبط با اینترنت در کودکان

برای مقابله با آسیب های فضای مجازی برای نوجوانان و کودکان این رفتارهای خطرناک، آموزش و آگاه‌سازی کودکان، نظارت مناسب والدین بر فعالیت‌های کودک در فضای مجازی و تشویق به ایجاد تعادل بین فعالیت‌های آنلاین و آفلاین از اهمیت بالایی برخوردار است. از این رو برای پیشگیری از بیماری‌های روانی ناشی از جرایم سایبری در کودکان، می‌توان به راهکارهای زیر اشاره کرد:

۱٫ آموزش و آگاهی دهی: آموزش و آگاهی دهی به کودکان در مورد رفتارهای امنیتی در فضای سایبری و همچنین شناسایی و جلوگیری از جرایم سایبری می‌تواند به پیشگیری از بروز بیماری‌های روانی کمک کند.

۲٫ نظارت والدین: والدین باید به کودکان خود نشان دهند که چگونه از فضای سایبری استفاده کنند و همچنین نظارت بر فعالیت‌های آن‌ها در فضای سایبری داشته باشند.

۳٫ حفظ حریم خصوصی: حفظ حریم خصوصی کودکان در فضای سایبری می‌تواند به پیشگیری از جرایم سایبری و بروز بیماری‌های روانی کمک کند.

۴٫ پشتیبانی روانی: کودکانی که قربانی جرایم سایبری شده‌اند، نیاز به پشتیبانی روانی دارند. پشتیبانی روانی می‌تواند به شناسایی و درمان بیماری‌های روانی ناشی از جرایم سایبری کمک کند.

۵٫ استفاده از نرم‌افزارهای کنترل والدین: استفاده از ابزارهای کنترل والدین- parental control ppt ، والدین را قادر می‌سازد تا فعالیت‌های کودکان خود در فضای سایبری را نظارت کنند و در صورت لزوم، اقدامات لازم را انجام دهند.

علی محمد رجبی