آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) | خانواده و فضای مجازی

آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم)

آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) –  برای اینکه کودکانی توانمند و متفکر در عصر حاضر داشته باشیم؛ کودکانی که با وجود انواع رسانه های صوتی و تصویری و موج اطلاعات بتوانند آگاهانه دست به انتخاب بهترین هایی بزنند که برای رشدشان مطلوب ترین است، می بایست از ماهیت تکنولوژی ها و محتواهایی که رسانه های مختلف دارند، آگاه باشیم و بر اساس همین ماهیت نوع نقش خود در مواجه با این رسانه ها برای آموزش سواد رسانه ای به کودکان، تعیین کنیم. یکی از این رسانه ها که اتفاقا کاربردش در زندگی کودکان و بزرگسالان کم نیست، تلویزیون است. تلویزیون رسانه ای است که نقش کاربر در آن محدود است و جدا از بحث معناسازی فعالانه توسط مخاطب، خصوصیت تعاملی و شخصی بودن تکنولوژی مانند اسمارت فون ها، تبلت و اینترنت  را ندارد. بنابراین والدین در این میان می توانند وساطت فعالانه تری داشته باشند.

     ذکر این نکته ضروری ست که با توجه به مطالعات فراوانی که در خصوص استفاده کودکان کمتر از دو سال در خصوص تماشای فیلم چه در تلویزیون و چه در هر وسیله دیگری، انجام شده است، تماشای فیلم توسط کودکان در این سن را به دلیل کاهش خلاقیت کودک نهی شده است. برای توضیح این قضیه می بایست به اهمیت تصویرسازی توسط خود انسان ها برای پرورش ذهن خلاق اشاره کرد. تماشای یک فیلم دو ساعته، تقریبا دو هزار تصویر را نمایش می دهد که تمام آنها توسط فرد دیگری ساخته شده است. وقتی هنوز مهارت و قدرت تصویرسازی ذهنی در کودک تقویت نشده است این تصاویر می تواند برای خلاقیت کودک در تصویرسازی مخرب باشد. بنابراین یکی از دلایل اصلی نهی تماشای زیاد تلویزیون حتی برای کودکان بالای ۲ سال نیز همین می باشد.

     تلویزیون چون تصاویری آماده به کودکان می دهد، اگر ذهن کودک را برای برخود فعالانه با این تصاویر آماده نکنیم، می تواند برای از بین بردن مهارت های ذهنی کودک بسیار مخرب باشد. اما والدین با وساطت خود می توانند، از تلویزیون برای تقویت مهارت های ذهنی کودک بهره ببرند. آنها می بایست سه رفتار در کنش وساطت مانند خود داشته باشند: حرف زدن با کودکان درباره محتوای برنامه های تلویزیون یا وساطت فعال، تعیین قواعد یا محدودیت ها در تماشای تلویزیون یا وساطت محدود کننده و تماشای تلویزیون همراه با کودک یا تماشای مشترک. در فرایند این واسطه گری ها، آموزش سواد رسانه ای جای دارد و در واقع نقش این وساطت ها آموزش سواد رسانه ای به کودکان است.

مقاله مرتبط: آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش اول)

     طبق نظر کارشناسان،راهبردهای سواد رسانه ای که برای کودکان کاربرد دارد و شامل اعتدال، مشارکت و مباحثه می شود را می توان ایگونه برشمرد: اعتدال، مشارکت با کودکان، بحث درباره صنعت تلویزیون، بحث درباره واقعی یا خیالی بودن برنامه های سرگرم کننده، ارائه کردن فهم خود از تلویزیون وگزینش فعالانه برنامه ها. منظور از راهبردهای اعتدال و مشارکت با کودکان، اتخاذ موضعی حمایتگرانه از سوی والدین است. از طرف دیگر به بحث گذاشتن سوال ها و گزینش فعالانه برنامه ها عمدتا به فراگیری مهارت ها بر می گردد. سوال هایی که از کودکان درباره تجربه ی تماشای تلویزیون می شود دامنه ای از سوال درباره محتوای آشکار در قالب سوال «چه اتفاقی افتاد؟» است تا ایجاد فرصتی برای بزرگسالان به منظور روشن کردن مفاهیم نادرست، پر کردن شکاف های معنایی و یادگیری درباره علایق و دغدغه های کودک، گردد. با توجه به واکنش های محرک یا عاطفی می توان دو سوال مطرح کرد: «در بخش های خاص داستان چه احساسی داشتید؟ درباره ابعاد خاص این برنامه چه فکر می کنید؟ برای مثال فلان شخصیت را دوست داشتید و چرا؟».

     برای سنجش میزان درک محتوای ضمنی باید سوال چرا را با توجه به انگیزه ها مطرح کرد مثل اینکه «فکر می کنید چرا او این رفتار را انجام داد؟» دیگرا سوال ها «چرایی» مربوط به کارکرد ها می شود؛ مانند این سوال که چرا این آگهی ساخته شد.

مقاله مرتبط: آموزش استفاده درست از اینترنت به کودکان و نوجوانان

      همواره سوال پرسیدن از کودک در مورد محتوای برنامه های تلویزیونی می بایست بر ارائه نتیجه گیری توسط خود والدین و مطرح کردن آن با کودکان، ترجیح داده شود؛ چراکه اگر به جای پرسش کردن از کودک و تشویق او به تفکر، نتیجه گیری های آماده به او بدهیم، قطعا محدودیت درک آنها از محتوای برنامه ها را به دنبال دارد. در پژوهش مرتبطی که در این خصوص انجام دادم با کودکانی مواجه شدم که درک آنها از پیام برنامه های تلویزیونی همانی بود که والدین این کودکان در گوش آن ها خوانده بودند و خود کودکان از درک ابعاد مختلف محتوا، عاجز بودند. بنابراین همواره به جای نتیجه گیری آماده به کودکان اجازه دهید خود تفکر کنند و سوال را جایگزین نتیجه گیری ها آماده کنید. با این فعالیت ها این مهارت تفکر انتقادی کودک است که تقویت خواهد شد. برای این کار می توان سوال هایی که به نتیجه گیری منطقی مربوط می شود از کودک پرسید. سوال هایی مانند: « آیا برنامه را دوست داشتید؟ چرا؟ اگر دوست نداشتید، فکر می کنید برنامه باید چگونه تمام می شد؟ چرا؟ ترجیح شما برای پایان بندی برنامه به چه شکل بود؟ چرا؟».

    همواره برای استفاده از رسانه در خانه قوانین و محدودیت هایی را قاطعانه اجرا کنید. هرگز از تلویزیون به عنوان یک ناجی برای آرام کردن کودک تان استفاده نکنید و عملا آن را پرستار کودک قرار ندهید. از دیگر دستورالعمل هایی که کارشناسان این حوزه پیشنهاد می دهند این است که: مهم ترین جای خانه را به تلویزیون اختصاص ندهید، هیچ گیرنده تلویزیونی را در اتاق خواب کودک نگذارید، وقتی هیچ کس تلویزیون نگاه نمی کند آن را خاموش کنید و قبل از اینکه به کودکان اجازه دهید فیلم خاصی را ببینند، مطمئن شوید موضوع و درجه بندی آن را می دانید.

به کانال تلگرامی انجمن خانواده و اینترنت بپیوندید. familyweb@

آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم) آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان (بخش دوم)